Trăm năm sự nghiệp đào tạo mỹ thuật

Hành trình 100 năm trồng người

Trong không khí hân hoan nhân dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, nhiều cựu sinh viên, nay là họa sĩ, giảng viên, nghệ sĩ, trở về thăm trường, ánh mắt lấp lánh niềm xúc động pha chút bồi hồi. Tiếng cười, tiếng bước chân, mùi sơn, mùi giấy lụa và gỗ mài sống dậy trong tâm trí họ. Tất cả tề tựu về mái trường xưa, để ôn lại những thành tựu nổi bật và tri ân những đóng góp tận tâm của các thế hệ thầy, cô giáo, cán bộ, sinh viên và các nghệ sĩ đã gắn bó, đồng hành cùng sự nghiệp đào tạo và phát triển mỹ thuật Việt Nam.

Thạc sĩ Phạm Thị Thanh Tú, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, chia sẻ: “Mỗi giai đoạn, nhà trường đều đặt chương trình đào tạo gắn liền với nhu cầu cấp thiết của xã hội, với những nhiệm vụ quan trọng, mang tính thời đại của đất nước”.

Thành lập vào năm 1925 với tên gọi Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, do họa sĩ Victor Tardieu, hiệu trưởng đầu tiên của nhà trường, cùng cộng sự sáng lập, trường nhanh chóng trở thành cơ sở đào tạo mỹ thuật chuyên nghiệp đầu tiên tại khu vực Đông Dương. Victor Tardieu định hình triết lý giáo dục mang đậm tinh thần nhân văn khi kết hợp kế thừa truyền thống mỹ thuật Việt Nam với tiêu chuẩn tạo hình phương Tây. Đồng thời, phát triển tư duy khai phóng trong sáng tạo nghệ thuật. Triết lý ấy đã nuôi dưỡng những tài năng kiệt xuất như: Nguyễn Phan Chánh, Tô Ngọc Vân, Lê Phổ, Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Lê Thị Lựu… Những tên tuổi này không chỉ định hình mỹ thuật hiện đại mà còn đặt nền móng cho dòng chảy nghệ thuật bền vững, được công nhận trong và ngoài nước.

Ngay từ những năm đầu, chương trình đào tạo của trường đã đa dạng, gồm: Hội họa, điêu khắc, đồ họa phương Tây, đến các môn văn hóa, lịch sử nghệ thuật, thủ công truyền thống, gốm sứ, kiến trúc. Sự hòa quyện giữa kỹ thuật phương Tây và chất liệu Việt Nam tranh lụa, sơn mài đã tạo nên ngôn ngữ mỹ thuật riêng, vừa giữ bản sắc dân tộc, vừa hòa nhập với trào lưu quốc tế.

Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, dù khó khăn, nhà trường vẫn sát cánh cùng nhân dân trong kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ. Xưởng tranh được dựng trong chiến khu, giảng viên và sinh viên trực tiếp ra tiền tuyến, dùng ký họa và tranh tuyên truyền cổ động để ghi lại hiện thực chiến tranh, truyền tải đường lối cách mạng và động viên tinh thần nhân dân. Những tác phẩm giàu giá trị tư tưởng và nghệ thuật trở thành di sản quý báu, lưu giữ tại các bảo tàng trong nước và quốc tế.   

Từ 1975 đến 1986, nhà trường tập trung khôi phục cơ sở vật chất, ổn định tổ chức và chuẩn hóa phương pháp đào tạo. Các ngành Hội họa, Điêu khắc, Đồ họa, Lý luận mỹ thuật được củng cố và mở rộng, tạo nền tảng cho mỹ thuật hiện đại xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn này, nhà trường được Nhà nước trao Huân chương Lao động và Huân chương Độc lập, khẳng định vai trò tiên phong trong giáo dục và sáng tạo nghệ thuật.

Bước vào thời kỳ đổi mới từ 1986 đến nay, trường liên tục đổi mới chương trình đào tạo, mở rộng các chuyên ngành như Thiết kế đồ họa, Sư phạm mỹ thuật và cập nhật các xu hướng đương đại. Công nghệ số, thực tế ảo, multimedia được tích hợp, trong khi chất liệu truyền thống vẫn được bảo tồn và phát triển. Mô hình “xưởng mở”, phương pháp học qua dự án, triển lãm công khai đồ án tốt nghiệp tạo môi trường sáng tạo năng động, giúp sinh viên vừa tiếp thu tri thức vừa phát huy tính độc lập và khả năng giao tiếp nghệ thuật với công chúng.

PGS, TS Nguyễn Nghĩa Phương, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, bày tỏ: “Trường không chỉ là nơi dạy nghề, mà là nơi thắp lửa cho tâm hồn, cho những người trẻ biết cách nhìn, cảm nhận và sáng tạo. Chính điều đó giúp nhà trường vượt qua mọi thách thức của thời gian, luôn vững vàng trong sứ mệnh của mình”.

"Trải qua sáu lần đổi tên, bắt đầu từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1925, sau đó lần lượt là: Trường Cao đẳng Mỹ thuật, Trường Mỹ thuật trung cấp, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội, và đến nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Hành trình ấy là câu chuyện về sự bền bỉ, sáng tạo và khát vọng đưa mỹ thuật Việt Nam vươn ra thế giới, đồng thời giữ gìn linh hồn và bản sắc văn hóa dân tộc".

Lan tỏa mỹ thuật Việt Nam ra thế giới

Qua một thế kỷ, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã trở thành mái nhà của những tâm hồn sáng tạo, nơi từng nét vẽ, từng bức tượng kể câu chuyện về văn hóa và tinh thần dân tộc. Nhà trường đã vinh dự nhận Huân chương Lao động các hạng: Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Độc lập các hạng: Nhất, Nhì, Ba và Huân chương Hồ Chí Minh. Nhiều cựu sinh viên và giảng viên đã đoạt các giải thưởng danh giá như: Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng quốc tế. Qua đó, góp phần đưa nghệ thuật Việt Nam vươn xa trong cộng đồng mỹ thuật khu vực và thế giới.

Tiến sĩ Đặng Thị Phong Lan, Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, chia sẻ: “Trải qua 100 năm, nhà trường khẳng định vị trí trung tâm đào tạo mỹ thuật hàng đầu Việt Nam, có ảnh hưởng trong khu vực và được quan tâm quốc tế. Nhiều thế hệ họa sĩ, nhà điêu khắc xuất thân từ trường giành giải thưởng trong nước và quốc tế, đại diện cho bản sắc văn hóa Việt Nam và tinh thần nghệ thuật khai phóng. Trong kỷ nguyên mới, nhà trường sẽ tiếp tục dẫn dắt đào tạo, nghiên cứu và sáng tạo nghệ thuật, hội nhập mạnh mẽ với thế giới”.

Các triển lãm tại Paris, Tokyo, Singapore đã trưng bày tác phẩm của cựu sinh viên như Lê Phổ, Mai Thu, Vũ Cao Đàm, chứng minh tinh thần sáng tạo Việt Nam đồng điệu với dòng chảy mỹ thuật toàn cầu. Những tác phẩm này không chỉ khiến bạn bè quốc tế ngạc nhiên, mà còn khơi gợi tự hào về văn hóa và con người Việt Nam.

Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Nghĩa Phương chia sẻ: “Nhà trường luôn theo đuổi triết lý giáo dục khai phóng, kết hợp đào tạo cơ bản với việc phát huy tối đa tiềm năng sinh viên. Sức mạnh của nhà trường nằm ở sự gắn kết, sẻ chia giữa thầy và trò, thúc đẩy sáng tạo và hình thành phong cách riêng. Bản sắc, sáng tạo và nhân văn là những giá trị cốt lõi tạo nên thương hiệu, đồng thời là kim chỉ nam cho đổi mới và mở rộng đào tạo, giúp trường khẳng định vị thế hàng đầu trong nước và khu vực”.

Một thế kỷ đã trôi qua, từ những lớp học đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương đến những triển lãm quốc tế, trường không ngừng viết tiếp câu chuyện về cái đẹp, văn hóa và tình yêu nghệ thuật. Mỗi bức tranh, bức tượng, mỗi sinh viên và cựu sinh viên đều là minh chứng sống cho một hành trình 100 năm đầy cảm xúc, nơi hồn Việt không ngừng lan tỏa ra thế giới.

Đồng chí Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, bày tỏ: “Chúng tôi tin tưởng rằng, với bề dày 100 năm, cùng bản lĩnh nghề nghiệp và tinh thần nỗ lực của các thế hệ thầy và trò, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển, giữ vững vị thế là trung tâm đào tạo nghệ thuật uy tín, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, hội nhập và sáng tạo”.