Giá trị tôn sư trọng đạo trong bối cảnh giáo dục 4.0

Ảnh minh họa: Internet

Với truyền thống tôn sư trọng đạo, người Việt Nam trước nay luôn thể hiện sự tôn trọng sâu sắc đối với những người làm nghề giáo, coi các thầy, cô giáo chính là người dẫn đầu về cả kiến thức và lối sống. Tôn sư trọng đạo vốn là chuẩn mực đạo lý, cốt lõi trong văn hóa giáo dục Việt Nam.

Quan niệm “nhất tự vi sư, bán tự vi sư” đã tồn tại từ lâu trong tâm trí của bất cứ người Việt Nam nào từng trải qua giai đoạn học đường; tục ngữ Việt Nam nhắc nhở “Không thầy đố mày làm nên”; ca dao Việt Nam khuyên nhủ “Muốn sang phải bắc cầu kiều/ Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy” là những minh chứng sống động cho vai trò dẫn dắt và lan tỏa tri thức, nhân cách của những người làm thầy.

Truyền thống này không chỉ dừng lại ở việc học trò biết ơn thầy cô, mà còn là giá trị văn hóa giữ gìn chuẩn mực ứng xử, đạo đức và sự kính trọng tri thức trong xã hội.

Trong thời đại công nghiệp 4.0 hiện nay, giáo dục Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn. Công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, lớp học trực tuyến đang làm thay đổi phương thức dạy – học.

Ở kỷ nguyên giáo dục 4.0 này, tri thức không còn bị độc quyền trong sách vở hay giảng đường mà học sinh có thể tự học mọi lúc, mọi nơi, có thể tự tiếp cận nhanh chóng nguồn tri thức phong phú.

Nếu như trước đây sự hướng dẫn trực tiếp và ghi nhớ là mô hình chuẩn của lớp học truyền thống thì bây giờ mô hình đang được thay thế bằng lớp học trong môi trường chuyển đổi số kết hợp nhiều phương pháp dạy học linh hoạt.

Tuy nhiên, công nghệ có thể truyền đạt thông tin nhưng chỉ có người thầy mới truyền đạt được cảm hứng, lòng nhân ái và giá trị cuộc sống. Vì thế, giáo viên hiện nay không còn vai trò truyền đạt kiến thức duy nhất nữa mà thay vào đó là vai trò người cố vấn giúp học sinh khám phá, chọn lọc và định hướng nghiên cứu giữa muôn vàn thông tin; là điểm tựa tinh thần giúp học sinh định hình nhân cách; là người đồng hành để học sinh phát triển tư duy sáng tạo, khả năng tự học, kỹ năng thích ứng với thay đổi nhanh chóng.

Bởi vậy, xã hội có phát triển như thế nào đi chăng nữa, người thầy vẫn luôn là biểu tượng cho nhân cách, chuẩn mực đạo đức và là người truyền vào tâm hồn học trò những điều tốt đẹp.

Điều quan trọng nhất, truyền thống tôn sư trọng đạo là nền tảng nhân văn vĩnh viễn. Công nghệ có thể thay đổi cách học, AI có thể thay thế trí nhớ hay tính toán, nhưng không công nghệ nào có thể thay thế người dẫn đường, người truyền cảm hứng, người hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ. Giữa những biến động chóng mặt của xã hội hiện đại, giá trị truyền thống này chính là chiếc neo giúp giáo dục giữ được “đạo”, giúp học sinh phát triển toàn diện, và xây dựng xã hội tri thức có trách nhiệm.

Như vậy, tôn sư trọng đạo không còn chỉ là chuyện học trò kính trọng thầy, mà là sự tôn trọng quá trình dẫn dắt, tôn trọng giá trị tri thức và nhân cách mà thầy mang đến. Trong thời đại số, việc gìn giữ truyền thống này mang lại những ý nghĩa xã hội to lớn: giữ chuẩn mực đạo đức trong giáo dục, khơi dậy tinh thần học tập suốt đời, tạo môi trường số an toàn và hình thành các thế hệ công dân số có trách nhiệm.

Công nghệ giúp thay đổi cách học, nhưng không thể thay đổi nhu cầu của con người về một người thầy biết dẫn dắt, truyền cảm hứng và giữ gìn giá trị. Tôn sư trọng đạo vì thế không chỉ là truyền thống, mà còn là nền móng để xã hội hiện đại giữ được “đạo” trong một thế giới đang biến đổi quá nhanh.

Trong bất kỳ thời đại nào, tri thức đều quan trọng – nhưng quan trọng hơn cả, vẫn là những người thầy giúp chúng ta trở thành người tốt.