Nhạc AI: Làn gió mới hay thách thức với nghệ sĩ?
Sự xuất hiện của các ca khúc do trí tuệ nhân tạo (AI) sáng tác hoặc thể hiện thời gian gần đây đã tạo nên cuộc tranh luận sôi nổi trong đời sống âm nhạc Việt Nam.
Từ những bản nhạc mang tính thử nghiệm trên mạng xã hội đến các sản phẩm xuất hiện trên sân khấu, âm nhạc do AI tạo ra đang bước vào môi trường nghệ thuật với tốc độ nhanh đáng kể. Đây được xem là làn gió mới cho sáng tạo, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều lo ngại cho khán giả và giới chuyên môn.
Mới lạ, dễ nghe, hợp thị hiếu
Ca sĩ AI thể hiện ca khúc "Say một đời vì em" đang được khán giả yêu thích. Ảnh: Internet.
Chỉ một thời gian ngắn xuất hiện, các ca khúc “Say một đời vì em”, “80 hay 100 năm”, “Vạn lý sầu”… của “ca sĩ AI” đã thu hút hàng triệu lượt xem. Nhiều video mô phỏng giọng hát ca sĩ nổi tiếng, thậm chí “nhạc Trịnh phiên bản AI” cũng liên tục xuất hiện trên TikTok, Facebook. Cùng với đó, không ít sản phẩm do AI phối khí lại từ các ca khúc quen thuộc theo phong cách rock, bolero… được cộng đồng chia sẻ rộng rãi.
“Sản phẩm do AI tạo ra thường sở hữu giai điệu dễ nghe, lời hát mượt mà, giọng ca trong trẻo và chuẩn tới mức khó phân biệt với ca sĩ thật”, sinh viên Nguyễn Hữu Long (Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông) chia sẻ.
Cùng quan điểm đó, chị Bùi Thu Huyền, ở phường Thanh Xuân nhận xét: “Tôi thích nghe AI hát vì “hợp trend”, “không phô, không chênh”. Thậm chí, có nhiều bài “ca sĩ AI” hát hay hơn nghệ sĩ thật. Tôi đặc biệt thích ca khúc “Vạn lý sầu” do nhóm sáng tác AI của TRO.Music với giai điệu cổ phong kết hợp boléro hiện đại nghe rất cuốn”.
Lần đầu tiên được tiếp cận công nghệ mới, bà Trần Thị Minh Thu, 70 tuổi ở xã Thư Lâm cho biết: “Tôi lướt Facebook và tình cờ nghe được một số ca khúc từng rất yêu thích như: “Chờ đông”, “Thuở ấy có em”… được AI phối lại theo phong cách rock. Tôi đã bị chinh phục với giọng hát được mô phỏng y như thật. Không chỉ hát hay, hình ảnh ca sĩ đẹp hoàn hảo, nếu không đọc bình luận, tôi thực sự không biết mình đang nghe ca sĩ công nghệ hát”.
Lý giải cho việc yêu thích bài hát “Say một đời vì em”, chị Nguyễn Thị Thanh Sơn, nhân viên Ngân hàng VietinBank chia sẻ: “Có lẽ do lời bài hát gần gũi, giai điệu trữ tình chạm đến cảm xúc của tôi và nhiều người nên ra mắt từ tháng 8 đến nay, không cần chiến dịch quảng bá, bài hát sinh ra từ công nghệ này vẫn lan tỏa mạnh mẽ”.
Cơ hội hay nỗi lo?
Các kênh YouTube với nhiều ca khúc do AI sáng tác đang thu hút hàng triệu lượt xem. Ảnh: TRO - Music.
Công nghệ đã giúp những người “không biết nhạc” cơ hội tạo ra một ca khúc nghe được. Tuy nhiên, trái ngược với sự hào hứng của khán giả, các nhạc sĩ và nghệ sĩ chuyên nghiệp lại tỏ ra thận trọng hơn trước xu hướng này.
Ca sĩ Ngọc Anh từng viết trên Facebook cá nhân: “Có chết cũng không hát nhạc AI”. Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện lại cho rằng: “AI có thể hát khỏe, hát cao, tạo hiệu ứng bắt tai, nhưng vẫn không thể “chạm” vào cảm xúc thật của người nghe”. Có thái độ cởi mở và thực tế hơn về sự hỗ trợ của công nghệ trong sản xuất âm nhạc hiện đại, nhạc sĩ Nam Vĩnh chia sẻ thẳng thắn: “Tôi đang tận dụng AI để phối và hát lại tất cả những ca khúc của mình bởi giọng hát tôi quá tệ, để công nghệ hát cho dễ nghe”.
Dưới góc độ chuyên môn, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Tap Hospitality Vietnam Trần Thành chia sẻ: “Nhạc do AI sáng tác có hai thể loại, đó là nhạc không lời và nhạc có lời. Để làm nhạc, chỉ cần câu lệnh, nhạc có lời thì đưa thêm lời cho AI. Trong câu lệnh chỉ cần mô tả: Thể loại nhạc, tempo, effect... là AI tự tạo ra nhạc. Hiện nay, nền tảng sáng tác nhạc bằng trí tuệ nhân tạo SUNO đang được nhiều người áp dụng bởi công cụ này cho phép người dùng tạo ra các bài hát hoàn chỉnh cả giai điệu, lời và giọng hát phù hợp với nhiều thể loại nhạc khác nhau chỉ bằng cách mô tả văn bản”.
Tuy nhiên, nhiều nhạc sĩ lại cho rằng sử dụng AI để sáng tác chỉ phù hợp với người muốn thử nghiệm, còn nghệ sĩ chân chính phải đầu tư thời gian và cảm xúc bởi những yếu tố này công nghệ không thể thay thế. Bên cạnh góc nhìn nghệ thuật, giới chuyên môn còn lo ngại về khung pháp lý. Việc AI mô phỏng giọng hát hay phong cách sáng tác của một nghệ sĩ có thể dẫn đến tranh chấp bản quyền, khi chưa có quy định rõ ràng về quyền sở hữu giai điệu, giọng hát do thuật toán tạo ra.
Từ những tranh luận trên có thể thấy, vấn đề không nằm ở chỗ AI có thay thế được nghệ sĩ hay không, mà là nghệ sĩ tiếp cận công nghệ như thế nào trong bối cảnh thị hiếu khán giả đang thay đổi từng ngày. AI không chỉ là xu thế mà là công cụ sáng tạo mạnh mẽ mà bất kỳ người làm nghệ thuật nào cũng cần trang bị. Vì vậy, thay vì lo lắng trước sự trỗi dậy của công nghệ, nghệ sĩ có thể chủ động biến AI thành “trợ lý sáng tác” để tăng hiệu quả lao động nghệ thuật.
“Nhạc sĩ có thể sử dụng AI để gợi mở giai điệu, phác thảo bản phối, mô phỏng phong cách để rút ngắn thời gian xử lý kỹ thuật, tập trung hơn cho cảm xúc và chiều sâu tác phẩm. Ca sĩ sử dụng AI để luyện thanh, phân tích giọng hát, thử nghiệm phong cách trình diễn hoặc sáng tạo sân khấu bằng công nghệ số, giúp sản phẩm của họ hấp dẫn hơn trong mắt khán giả. Nhà sản xuất âm nhạc có thêm nhiều công cụ để tối ưu chi phí, làm mới âm thanh và đa dạng hóa ý tưởng”, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Tap Hospitality Vietnam Trần Thành chia sẻ thêm.
Trong thời đại số, AI không phải đối thủ, mà là cánh tay nối dài cho trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của con người. Chỉ khi chủ động nắm bắt công nghệ và kết hợp hài hòa, người nghệ sĩ mới phát huy được lợi thế và tạo ra những sản phẩm nghệ thuật vừa hợp xu thế, vừa chứa đựng bản sắc riêng và mở ra nhiều cánh cửa sáng tạo chưa từng có cho riêng mình.
