Bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông thống nhất do Nhà nước biên soạn hay xã hội hóa?

Quy định về sách giáo khoa giáo dục phổ thông là một trong những nội dung được đại biểu Quốc hội quan tâm khi thảo luận ở tổ và hội trường về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Tán thành chủ trương Nhà nước ban hành một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc và thực hiện từ năm học 2026-2027, nhưng nhiều đại biểu đề nghị quy định rõ phạm vi “sách bắt buộc hay sách chuẩn để lựa chọn”.

Các đại biểu cũng đề nghị làm rõ chính sách miễn phí, tái sử dụng, thư viện sách giáo khoa dùng chung.

Về nội dung này, Chính phủ cho biết, thể chế hóa nhiệm vụ tại Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị, dự thảo luật quy định “Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc”.  

Quy định này nhằm bảo đảm cho phép Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn phương án biên soạn một bộ sách mới hoặc lựa chọn, chỉnh lý từ các bộ sách hiện hành, tùy thuộc vào tình hình thực tiễn và quyết định của cấp có thẩm quyền. 

“Trong giai đoạn hiện nay, việc xác định ngay trong luật việc bộ sách thống nhất do Nhà nước trực tiếp biên soạn hay thực hiện theo phương thức xã hội hóa là chưa khả thi, do phương án cụ thể đang được cơ quan có thẩm quyền xem xét”, theo Chính phủ.

Chính phủ khẳng định, quy định theo hướng mở như dự thảo sẽ bảo đảm tính ổn định của luật, không làm phát sinh các ràng buộc cứng trong khi chủ trương còn đang được nghiên cứu và đánh giá tác động.

Bên cạnh đó, Chính phủ cho biết, đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng báo cáo phương án triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026–2027, bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm, chống lãng phí.

Các phương án triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất cũng phải báo đảm kế thừa và phát huy ưu điểm của các bộ sách hiện có, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến giáo viên, học sinh và không gây xáo trộn hoạt động dạy học.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ cho biết, sau khi có quyết định chủ trương của cấp có thẩm quyền sẽ chỉ đạo rà soát, điều chỉnh các quy định hiện hành liên quan đến sách giáo khoa.

Các quy định này sẽ làm rõ vai trò của Nhà nước và sự tham gia của xã hội trong biên soạn, xuất bản, phát hành và quản lý giá sách giáo khoa; bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan; phòng ngừa độc quyền; đồng thời tạo điều kiện để sách giáo khoa phù hợp với đặc thù vùng miền và yêu cầu phát triển giáo dục.

Chính phủ cũng sẽ quy định cụ thể cơ chế tái sử dụng, thư viện sách dùng chung tại nghị định về miễn phí sách giáo khoa nhằm bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý, phù hợp thực tiễn, đáp ứng yêu cầu công khai, minh bạch trong triển khai.

Trước ý kiến băn khoăn về việc một bộ sách giáo khoa có thể dẫn đến đồng phục về tư duy, cản trở sự sáng tạo và đổi mới, Chính phủ nhấn mạnh, quy định Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất trong cả nước là nhằm thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 71.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chính phủ khẳng định sẽ chỉ đạo ngành giáo dục đẩy mạnh tập huấn, bồi dưỡng giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá để phát huy tính chủ động, linh hoạt và sáng tạo của đội ngũ nhà giáo và học sinh trong quá trình dạy và học.

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nói, dự thảo luật đã chỉnh lý quy định về sách giáo khoa theo hướng “Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc”. Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Dự thảo luật đã bỏ nội dung “giao Chính phủ quy định chi tiết về xã hội hóa sách giáo khoa”.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, liên quan đến sách giáo khoa đã có nhiều trường hợp bị kỷ luật, kể cả xử hình sự. “Sách giáo khoa là vấn đề được Nhân dân, cử tri quan tâm”, ông nhấn mạnh.