Thiếu tướng Tạ Văn Thiều và ký ức về chiến công đầu trên chiến trường Quảng Trị

Ngày 29-6-1966, ta chính thức mở Mặt trận Đường 9 - Bắc Quảng Trị. Trước sự xuất hiện của bộ đội miền Bắc ở Đường 9, Mỹ - ngụy hết sức lo sợ. Vào đầu tháng 7, địch quyết định dùng lực lượng lớn, gồm 7 tiểu đoàn lính thủy đánh bộ Mỹ, 2 chiến đoàn ngụy, 2 chi đoàn xe tăng mở cuộc hành quân Hastings. Tại đây, chúng tập trung khai thác tuyến đường thủy Cửa Việt - Đông Hà và coi Cửa Việt là căn cứ hậu cần, là “cái dạ dày quan trọng nhất”.

Lính Mỹ tại Đông Hà trong cuộc hành quân Hastings. Ảnh: warhistoryonline.com

Đoạn sông từ Cửa Việt đến Đông Hà có tên là sông Hiếu, dài 17km. Riêng lực lượng tuần phòng trên sông có Duyên đoàn 11 hải quân ngụy và thường xuyên có từ 12 đến 18 tàu chiến Mỹ với nhiều phương tiện khác. Để tạo điều kiện cho tàu có trọng tải 500 tấn đến 1.000 tấn ra vào cảng Cửa Việt và đi lại trên sông Hiếu được dễ dàng, địch thường xuyên cho nạo vét, nên sông Hiếu và quanh khu vực cảng có độ sâu từ 6 đến 12m.

Cuối tháng 11-1966, Đội 1 và bộ phận tiền phương của Đoàn 126 vào đến Vĩnh Linh. Đồng chí Tạ Văn Thiều, lúc này là Phó đoàn trưởng quân sự, chỉ huy một tổ trinh sát nắm tình hình quanh khu vực Cửa Việt, hạ lưu sông Hiếu.

Ngày 10-3-1967, Bộ tư lệnh Mặt trận B5 có cuộc họp với cán bộ toàn mặt trận để phổ biến kế hoạch mở chiến dịch đánh vào quân Mỹ ở Gio Cam. Đồng chí Đàm Quang Trung, Tư lệnh Mặt trận B5 giao nhiệm vụ cho Đoàn 126, mà trực tiếp là Đội 1: “Đánh thế nào, các đồng chí trực tiếp tham gia bàn cụ thể. Tôi chỉ nhắc yêu cầu của Bộ tư lệnh là trận đầu ra quân phải thắng và phải đánh trong thời gian ta mở chiến dịch”. Ngày 15-3, tại căn cứ của Đoàn 126 ở Vĩnh Trung (Vĩnh Linh), đại diện Bộ tư lệnh Hải quân và Đoàn 126 họp bàn bạc và hạ quyết tâm đánh thắng trận đầu. Đồng chí Tạ Văn Thiều đảm nhiệm thêm chức vụ Đội trưởng Đội 1.

Chiến sĩ Đoàn 126 thực hành thao tác lắp thủy lôi HAT2 đánh tàu địch ở sông Hiếu, Quảng Trị. Ảnh tư liệu: TTXVN

Cuối tháng 3-1967, xét thấy mọi điều kiện và thời cơ đều đã chín muồi, Ban Chỉ huy tiền phương Đoàn 126 giao Đội 1 chuẩn bị xuất kích đánh trận đầu. Ngày 29-3, căn cứ vào thông tin của tổ trinh sát vẫn bám mục tiêu ở Cửa Việt và Đông Hà báo về, cộng với những thông tin của cơ sở ở Gio Linh, Ban Chỉ huy tiền phương Đoàn 126 ở Vĩnh Trung lệnh cho Đội 1 lên đường vào trận. Vì tính chất quan trọng của trận đầu nên Đảng ủy, Chỉ huy Đoàn 126 giao cho đồng chí Tạ Văn Thiều trực tiếp chỉ huy trận đánh. Cán bộ, chiến sĩ Đội 1 hết sức phấn khởi, tất cả đều xung phong tham gia chiến đấu. Bàn đi tính lại, chỉ huy Đội quyết định chọn 4 đồng chí: Nguyễn Văn Tình, Tống Duy Kiên, Đỗ Khắc và Nguyễn Văn Kiểm. Đây là những đồng chí có thành tích xuất sắc trong huấn luyện, bản lĩnh chiến đấu tốt, có kinh nghiệm trinh sát thực địa.

Vào lúc 19 giờ 30 phút ngày 30-3, đồng chí Tạ Văn Thiều cùng lực lượng đánh tàu của Đội 1 xuất phát. 23 giờ cùng ngày, lực lượng vượt sông Bến Hải. Khoảng 1 giờ sau, lực lượng đến xóm Rú - Cát Sơn, là điểm tập kết theo kế hoạch. Tại đây, đồng chí Tạ Văn Thiều lệnh cho Đội 1 tạm giấu quân, chờ đến đêm hôm sau.

Tối 31-3, lực lượng tiếp tục lên đường. Lúc 20 giờ 30 phút, lực lượng đến được thôn An Trung, cách cảng Cửa Việt chừng nửa cây số. Lúc này, đồng chí Tạ Văn Thiều cùng Ban Chỉ huy trận đánh cho kiểm tra lại vũ khí, khí tài mang theo rồi quyết định, hai tổ trực tiếp đánh tàu do đồng chí Thiều chỉ huy ở lại, còn bộ phận mang vác rút về hậu cứ.

Tàu thuyền của Mỹ và tay sai hoạt động trên khu vực Cửa Việt năm 1967. Ảnh: US Navy

Mục tiêu trong lần đầu ra quân là vừa đánh tàu, vừa tiếp tục quan sát, nắm bắt quy luật hoạt động của tàu địch trên sông, trong cảng Cửa Việt. Do đó, đồng chí Tạ Văn Thiều giao nhiệm vụ đánh một chiếc tàu cuốc của Hàn Quốc đang nạo vét nơi cửa sông cho hai đồng chí Đỗ Khắc và Nguyễn Văn Kiểm. Nhiệm vụ quan sát quy luật hoạt động của địch trong cảng và đánh tàu LST có trọng tải 5.000 tấn đang neo bốc hàng trong cảng giao cho hai đồng chí Tống Duy Kiên và Nguyễn Văn Tình. Vũ khí đánh tàu là loại mìn nam châm, nặng 6,8kg. Tổ đánh tàu cuốc mang mỗi người một quả. Tổ đánh tàu LST, ngoài mìn nam châm, còn mang thêm 20kg thuốc nổ. Theo kế hoạch tác chiến, tổ đánh tàu LST sẽ xuất phát chậm hơn tổ đánh tàu cuốc 1 giờ 30 phút.

Đúng 21 giờ 30 phút ngày 31-3, tổ đánh tàu cuốc được lệnh xuống nước. Bằng kỹ thuật được huấn luyện chu đáo, hai đồng chí Đỗ Khắc và Nguyễn Văn Kiểm giữ đúng cự ly, nhẹ nhàng tiến về phía mục tiêu. Các anh vòng ra xa, tiếp cận tàu địch từ phía biển vào. Gần đến mục tiêu, hai người nhô lên quan sát. Trên tàu, lính gác vẫn đi lại. Từ phía bờ Nam, đèn pha chiếu xuống sáng trắng. Chờ tên lính bước khuất, hai đồng chí nhanh nhẹn tiến sát tàu, làm động tác áp mìn vào thân tàu, hẹn giờ, kiểm tra lần cuối rồi nhanh chóng rút lui. Giờ nổ được đặt là 4 tiếng.

Ấy vậy nhưng có bất ngờ xảy ra. Theo đó, chỉ nửa tiếng sau, khi khoảng cách của các đồng chí Kiểm và Khắc với tàu khá xa, từ phía chiếc tàu cuốc có một tiếng nổ lớn phát ra, kế đó là một cột lửa, tàu bốc cháy. Đây là chiếc tàu đầu tiên của Mỹ và tay sai bị bộ đội Đặc công Hải quân đánh chìm tại Cửa Việt. Khu vực cảng Cửa Việt náo loạn. Địch lập tức báo động. Trên trời, máy bay L19 quần lượn, bắn pháo sáng. Dưới nước, tàu chiến, xe M113 chạy nhốn nháo. Trong cảng và vùng cửa sông sáng trắng ánh đèn dù.

Trên bờ, anh em trong tổ đánh tàu LST hết sức lo lắng. Mọi người nhận định, có thể nam châm của mìn yếu, nơi cửa sông gió lại to nên mìn bị sóng đánh rơi ra khỏi thân tàu, kíp chống tháo làm việc nên mìn nổ sớm hơn dự kiến. Để bảo toàn lực lượng tiếp tục đánh địch, đồng chí Tạ Văn Thiều và tổ đánh tàu LST vượt qua khu tập trung Cửa Việt, rút về xóm Vùng, cận kề phía bắc bờ sông...

Bộ đội Đặc công Hải quân huấn luyện tại hậu cứ Vĩnh Linh (Quảng Trị) năm 1968. Ảnh tư liệu: TTXVN

Khi nơi cửa sông yên ắng trở lại, với quyết tâm cao, các đồng chí Nguyễn Văn Tình và Tống Duy Kiên đề nghị cho tổ tiếp tục đánh tàu LST trong cảng. Để khẳng định kỹ thuật đặc công nước, đồng chí Tạ Văn Thiều đồng ý. Hai đồng chí Tình và Kiên nhận mệnh lệnh rồi ngụy trang, lắp kíp mìn, thổi phao, kéo vũ khí qua bãi lầy, xuống nước. Hai người nối dây vào nhau, đẩy khối thuốc nổ từ bờ Bắc sông Hiếu, lần tới mục tiêu phía bờ Nam.

Trong quá trình cơ động, do nước chảy xiết, hai người vướng vào một tàu LCD trọng tải 360 tấn đỗ giữa dòng. Hai chiến sĩ bám bánh lái nhô lên hội ý. Đồng chí Kiên muốn đánh tàu này, vì thấy quá thuận lợi, còn đồng chí Tình đề nghị tiếp tục vào cảng đánh chiếc LST có trọng tải lớn hơn theo kế hoạch. Vì vậy, hai người tiếp tục bơi về phía cảng. Song lúc này, thủy triều xuống, dòng sông cạn, gần cửa sông nước chảy rất xiết, lại thêm tàu tuần tiễu quẫy nước với tốc độ cao, nên hai người rất vất vả mới đưa được khối thuốc nổ tới bờ Nam. Khi tiếp cận mục tiêu, do nước chảy mạnh, tổ đánh tàu bị trôi ra giữa dòng, cuốn về phía cửa sông. Mặc dù cách tàu địch chưa đầy 500m, đã cố sức bơi, nhưng hai người không sao đưa được khối thuốc nổ vào tiếp cận mục tiêu. Chỉ còn 2 tiếng nữa là trời sáng, để bảo đảm không bị lộ, tổ đánh tàu quyết định dìu khối thuốc nổ trở lại bờ Bắc.

4 giờ sáng, hai tổ đánh tàu gặp được nhau và rút về Cát Sơn. Đêm sau cùng vượt sông Bến Hải trở lại căn cứ.

Ra quân trận đầu, tuy chưa giành được thắng lợi như ý muốn, nhưng với một lực lượng nhỏ cùng chiến thuật luồn sâu đánh hiểm, bí mật phá hủy bằng vũ khí thô sơ, những người lính Đặc công nước Hải quân đã đánh chìm tàu có trọng tải 70 tấn của địch.

MINH ANH (lược trích theo Hồi ký “Dấu ấn người lính đặc công”, NXB Thanh Niên, 2019)