Tìm hướng đào tạo và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh mới

Hội thảo nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm truyền thống, 30 năm thành lập trường.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, thời gian qua, khoa học và giáo dục đứng trước bối cảnh phát triển mới. Khoa học xã hội và nhân văn - với tư cách là một lĩnh vực đặc thù, giữ vai trò quan trọng trong đời sống tri thức cũng đang đối diện với những vận hội và thách thức mới.

Trên cơ sở tổng kết và nhìn nhận lại chặng đường phát triển, đồng thời đặt sự phát triển ấy trong bối cảnh vận động chung của khoa học và giáo dục cả nước cũng như các xu hướng lớn của khoa học, giáo dục trên thế giới, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động nhằm đánh giá, khảo sát những thành tựu, nhận diện rõ thực trạng và xu hướng vận động để tìm ra những định hướng mới.

Những định hướng này không chỉ dành riêng cho nhà trường với tư cách một cơ sở đào tạo và nghiên cứu, mà còn kỳ vọng đóng góp thêm gợi mở cho sự phát triển của lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn của đất nước. Nhà trường luôn ý thức rõ vai trò của mình trong đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách, phục vụ cộng đồng, đặc biệt là sáng tạo, truyền bá tri thức nhằm đóng góp thiết thực vào sự phát triển chung của quốc gia.

Ông Hoàng Anh Tuấn cho biết, thời gian vừa qua, nhà trường đã tổ chức một số diễn đàn học thuật chuyên sâu, tập trung vào những chủ đề cốt lõi của lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn như: Từ mục tiêu, sứ mệnh của khoa học xã hội và nhân văn; mối liên hệ giữa truyền thống - hiện đại, giữa khoa học xã hội và nhân văn với xu thế phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ trên thế giới; tới các vấn đề liên quan đến ứng dụng công nghệ, phương pháp liên ngành trong nghiên cứu và đào tạo.

Giới thiệu tóm tắt về lịch sử phát triển cũng như định hướng đào tạo của Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hồng Sơn, Phó Hiệu trưởng nhà trường dành thời gian chia sẻ về hoạt động đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn của nhà trường trong 30 năm qua.

Giai đoạn 1956-1995, hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn được định hình bởi nền tảng đào tạo hàn lâm, tạo lập “học phái Tổng hợp Hà Nội” nổi tiếng cả trong nước và quốc tế, thì từ cuối những năm 1980-1990, triết lý đào tạo của trường có sự chuyển dịch mạnh mẽ.

Những triết lý hiện đại như “lấy người học làm trung tâm”, “giáo dục khai phóng” trở thành nền tảng tư tưởng cho việc mở rộng và đa dạng hóa các ngành đào tạo từ năm 1995 trở lại đây. Trong bối cảnh phát triển mới, khi vai trò của khoa học xã hội và nhân văn ngày càng được coi trọng, nhà trường tiếp tục phát triển các quan điểm mới: Hiện đại, khai phóng nhưng vẫn dựa trên nền tảng khoa học cơ bản.

Nếu như năm 1994, trường chỉ có 8 khoa với 10 ngành đào tạo thì đến năm 2009 con số này đã tăng lên 15 khoa và 20 ngành. Năm 2025, nhà trường vẫn duy trì 15 đơn vị đào tạo, song số ngành đại học đã mở rộng lên 30 ngành. Điều này thể hiện xu hướng chuyển từ mô hình “một khoa - một ngành” sang mô hình “khoa đa ngành”, gắn với liên ngành và xuyên ngành, phù hợp với sự phát triển của khoa học hiện đại.

Từ chỗ chỉ đào tạo cử nhân, nhà trường đã phát triển mạnh mẽ các chương trình thạc sĩ và tiến sĩ. Đến nay, nhà trường có 30 ngành đào tạo cử nhân, 32 ngành thạc sĩ và 22 ngành tiến sĩ. “Những con số và thực tiễn phát triển ấy cho thấy khoa học xã hội và nhân văn không chỉ giữ vai trò quan trọng mà còn không ngừng thích ứng với bối cảnh mới của đất nước và thế giới” - ông Đặng Hồng Sơn chia sẻ.

Diễn đàn tập trung đánh giá hiện trạng, thành tựu và triển vọng trong đào tạo và nghiên cứu đối với mỗi ngành; vai trò, tầm quan trọng của ngành trong xã hội hiện đại, đồng thời xác định đặc trưng, thế mạnh, thành tựu, kết quả đào tạo và nghiên cứu của ngành tại Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn.

Việc ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu; cũng như kinh nghiệm quốc tế và bài học cho đào tạo và nghiên cứu về ngành tại Việt Nam cũng là vấn đề được tập trung trao đổi.

Nhiều ý kiến cũng chia sẻ, đóng góp những định hướng phát triển cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn trong tương lai góp phần vào sự nghiệp giáo dục và phục vụ cộng đồng, theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo của Bộ Chính trị.