Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính: Cần chuẩn bị kỹ lưỡng!

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Ảnh: TT

Lộ trình “số hóa” kỳ thi tốt nghiệp THPT đang đến gần

Sau 50 năm kỳ thi tốt nghiệp THPT với lỉnh kỉnh giấy tờ, thước bút, phòng thi nghiêm ngặt, kỳ thi quan trọng bậc nhất của học sinh Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa chuyển mình sang kỷ nguyên số.

Theo Bộ GD&ĐT, từ năm 2027, sẽ tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính tại các điểm có đủ điều kiện và tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên giấy tại các điểm thi khác. Đây được xem là một bước ngoặt lớn, một chủ trương mang tính đột phá trong thời đại chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ.

Bộ GD&ĐT cũng cho biết, lộ trình triển khai dự kiến sẽ chia nhiều giai đoạn. Cụ thể, vào tháng 4 - 5/2026, sẽ tổ chức thử nghiệm hệ thống câu hỏi thi trên máy tính với quy mô khoảng 100.000 thí sinh.

Đến tháng 7/2026, đề án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sẽ được trình Chính phủ xem xét ban hành.

Sau đó, trong tháng 8/2026, toàn bộ cơ sở vật chất và các điều kiện cần thiết tại các địa phương sẽ được rà soát nhằm chuẩn bị cho việc triển khai kỳ thi trên phạm vi toàn quốc.

Giai đoạn từ tháng 10 - 12/2026, Bộ GD&ĐT dự kiến ban hành quy trình, quy định chính thức về việc thi trên máy tính. Đồng thời, các địa phương sẽ được yêu cầu bố trí một số điểm thi thí điểm cho kỳ thi năm 2027, đi kèm với việc đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng cần thiết.

Trong khoảng tháng 4 - 5/2027, công tác thử nghiệm câu hỏi thi sẽ tiếp tục được triển khai tại các điểm dự kiến tổ chức kỳ thi trên máy tính, cũng như trên diện rộng để hoàn thiện ngân hàng câu hỏi.

Đến tháng 6/2027, Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sẽ chính thức được tổ chức tại các điểm đủ điều kiện, trong khi các điểm thi còn lại vẫn áp dụng hình thức thi trên giấy như hiện nay.

Cần chuẩn bị những gì?

Dành nhiều thời gian nghiên cứu, phân tích chuyên sâu về Kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học nhiều năm trở lại đây, ông Hồ Sỹ Anh - Chuyên gia giáo dục, nguyên Nghiên cứu viên Viện Nghiên cứu giáo dục (Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh) cho rằng, Việt Nam không bắt đầu từ “con số 0” nếu tổ chức thi trên máy tính.

Trong những năm qua, nhiều mô hình thi trên máy đã triển khai như kỳ thi đánh giá năng lực chuyên biệt của Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh, kỳ thi năng lực trên máy tính V-SAT, kỳ thi đánh giá tư duy của Đại học Bách khoa Hà Nội, hay kỳ thi học sinh giỏi tại Hà Nội, Huế, Quảng Ninh…

Bộ GD&ĐT cũng từng sử dụng phần mềm thi trực tuyến trong kiểm tra định kỳ. Một số địa phương như TP Hồ Chí Minh, Lào Cai, Đà Nẵng đã xây dựng hệ thống trường học thông minh, lớp học số với phòng máy tiêu chuẩn, chứng tỏ nền tảng kỹ thuật hoàn toàn khả thi nếu có quyết tâm và đầu tư đúng hướng.

Theo ông Hồ Sỹ Anh, việc đưa kỳ thi lên môi trường số không đơn thuần là thay đổi công cụ từ giấy sang máy, mà là chuyển đổi phương thức đánh giá, hướng tới sự chính xác, minh bạch và hiện đại. Thi trên máy tính giúp giảm đáng kể gánh nặng in sao, vận chuyển, bảo quản đề thi cũng như chấm thủ công - vốn là những khâu tiềm ẩn rủi ro lộ đề, sai sót.

Đồng thời, hình thức thi này còn cho phép kỳ thi linh hoạt hơn về thời gian, tổ chức nhiều đợt, phân tán thí sinh khi cần thiết. Tuy nhiên, đây là thay đổi lớn, tác động toàn diện đến cách dạy - học và tổ chức thi, đòi hỏi một lộ trình bài bản, thí điểm hợp lý và sự đồng thuận xã hội.

Do đó, ông Hồ Sỹ Anh nêu quan điểm, trong giai đoạn 2027 - 2030, cần duy trì song song hai hình thức thi giấy và thi trên máy, cho phép học sinh lựa chọn nhằm tránh gây sốc cho vùng khó khăn, giảm áp lực chuyển đổi, đồng thời kết hợp tuyên truyền để tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng, việc các trường đại học trong nước đã tổ chức thi đánh giá năng lực, tư duy trên máy tính ở nhiều vùng miền trên cả nước là cơ sở đáng tin cậy để tiến tới kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính.

TS Lê Trường Tùng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Đại học FPT cho rằng: Thi trên máy là xu thế toàn cầu. Với hạ tầng công nghệ thông tin hiện nay, hoàn toàn có thể triển khai, thậm chí sớm hơn mốc 2027.

Tuy nhiên, tổ chức thi cho một trường hay một nhóm thí sinh ở khu vực thuận lợi khác xa với việc triển khai cho hơn một triệu thí sinh trên toàn quốc, bao gồm cả vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Do vậy, chuyên gia đề xuất, lộ trình thí điểm trước tại các thành phố lớn - nơi có điều kiện hạ tầng tốt rồi mới mở rộng ra các địa phương khác.

Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD&ĐT cho rằng, bên cạnh ưu điểm, hình thức thi trên máy tính vẫn tồn tại nhiều thách thức.

Theo ông, trước hết là sự chưa đồng đều về hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt tại các vùng khó khăn. Việc xây dựng ngân hàng đề thi chất lượng cao, chuẩn hóa để đảm bảo công bằng cũng rất phức tạp và tiềm ẩn nguy cơ gian lận nếu không có biện pháp bảo mật nghiêm ngặt.

Ông Vinh nhấn mạnh: Đội ngũ cán bộ khảo thí cần được đào tạo bài bản, giáo viên và thí sinh phải được tập huấn kỹ lưỡng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phải đảm bảo, hệ thống mạng ổn định và có phương án dự phòng, nhất là ở các khu vực thí điểm.

Về lộ trình, ông gợi ý nên bắt đầu triển khai tại các đô thị lớn, sau đó mở rộng dần. Từ khâu xây dựng, kiểm định đề thi đến quản lý, giám sát hệ thống, mọi công đoạn đều đòi hỏi sự tận tâm, chính xác và trung thực.

Rõ ràng, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động sâu sắc đến mọi ngõ ngách của đời sống, giáo dục không thể đứng ngoài cuộc. Một kỳ thi được tổ chức trên nền tảng số hóa, nếu được thực hiện bài bản, sẽ là "thước đo" chuẩn xác nhất cho năng lực thực tế của người học, đồng thời tiệm cận với các chuẩn mực khảo thí tiên tiến trên thế giới. 

​Tuy nhiên, để biến chủ trương đúng đắn này thành hiện thực thành công, cần sự đồng bộ của các yếu tố: Hạ tầng công nghệ vững chắc, ngân hàng đề thi chất lượng cao và đội ngũ cán bộ, nhà giáo được trang bị đầy đủ kỹ năng. Giai đoạn từ nay đến năm 2027 chính là "thời gian vàng" để ngành giáo dục cùng các địa phương rà soát, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện trên.