Hơn 1.000 tỷ đồng 'khoan thư sức dân' học phí, Gia Lai còn thiếu 1.500 giáo viên

Đây được đánh giá là một trong những gói chính sách giáo dục có quy mô lớn nhất từ trước tới nay tại tỉnh.

Hơn 1.000 tỉ đồng để “khoan thư sức dân”

Theo tính toán của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), tổng kinh phí triển khai dự kiến lên tới hơn 1.000 tỉ đồng, trong đó khoảng 960 tỉ đồng để cấp bù học phí cho hệ thống trường công lập và 76 tỉ đồng hỗ trợ học phí cho các trường dân lập, tư thục.

Điểm mới của chính sách là cơ chế hỗ trợ theo “chuẩn công lập”. Cụ thể, học phí của trường dân lập, tư thục sẽ được hỗ trợ tương ứng mức học phí công lập; phụ huynh chỉ đóng phần chênh lệch nếu trường ngoài công lập thu cao hơn. Cách làm này vừa bảo đảm công bằng, vừa khuyến khích các cơ sở ngoài công lập chia sẻ gánh nặng giáo dục với nhà nước.

Hiện toàn tỉnh Gia Lai có 1.371 trường học ở các cấp, trong đó 102 cơ sở dân lập, tư thục (93 mầm non, 1 tiểu học và 8 THPT). Nếu chính sách được thông qua trong tháng 9 như chỉ đạo, hàng trăm nghìn học sinh và phụ huynh trên địa bàn sẽ trực tiếp hưởng lợi từ năm học 2025-2026.

Giám đốc Sở GD&ĐT Phạm Văn Nam cho biết, Sở đang phối hợp với Sở Tài chính, Sở Tư pháp thành lập tổ soạn thảo, khẩn trương hoàn thiện nghị quyết trình HĐND tỉnh. Đồng thời, ngành cũng tham mưu ban hành quy định cụ thể về mức học phí công lập theo từng vùng, làm cơ sở để cấp bù ngân sách và xác định mức hỗ trợ cho hệ thống ngoài công lập.

Nghịch lý thiếu gần 1.500 giáo viên

Tuy nhiên, phía sau niềm vui “khoan thư sức dân” là những thách thức không nhỏ. Báo cáo của Sở GD&ĐT cho thấy, năm học 2025-2026, toàn tỉnh còn thiếu 1.479 giáo viên so với định mức biên chế. Riêng bậc mầm non thiếu tới 812 giáo viên – chiếm hơn một nửa tổng số thiếu hụt. Các bậc học còn lại cũng thiếu không ít: tiểu học thiếu 98, THCS thiếu 130, THPT và trung tâm GDTX-GDNN thiếu 439 giáo viên.

Trong khi đó, sau sáp nhập, nhiều trường có quy mô học sinh tăng nhanh, sĩ số lớp cao vượt chuẩn. Nhiều cơ sở vật chất xuống cấp, thiếu phòng học, thiếu trang thiết bị tối thiểu, khiến việc dạy – học chịu áp lực lớn.

Khó khăn còn đến từ chất lượng nhân sự quản lý ở cơ sở. Toàn tỉnh có 144 công chức phụ trách giáo dục cấp xã nhưng chỉ 63 người đạt chuẩn chuyên môn. Nhiều xã vùng sâu, vùng xa có tỉ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 40%, song cán bộ phụ trách giáo dục lại chưa qua đào tạo sư phạm, gây hạn chế trong công tác quản lý.

Giải pháp “chạy song song”

Trước thực trạng này, ông Phạm Văn Nam cho biết Sở đã ban hành kế hoạch tuyển dụng giáo viên, dự kiến triển khai sớm để bảo đảm chỉ tiêu và chất lượng, tránh tình trạng “tuyển gấp, tuyển vội”. Ngoài ra, Sở sẽ thực hiện nhiều giải pháp song song như điều động nội bộ, ký hợp đồng thỉnh giảng, đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục để từng bước bù đắp thiếu hụt.

Đặc biệt, việc phân bổ chỉ tiêu sẽ ưu tiên cho các nhiệm vụ then chốt như triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, phổ cập mầm non cho trẻ 3-5 tuổi, dạy học 2 buổi/ngày và ưu tiên các trường ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

“Nguyên tắc là nơi nào có học sinh phải có giáo viên đứng lớp. Dù khó khăn nhưng công tác giảng dạy cơ bản vẫn được đảm bảo. Chúng tôi quyết tâm tuyển đủ và đúng chất lượng trong thời gian sớm nhất”, ông Nam khẳng định.

Chính sách miễn, giảm và hỗ trợ học phí của Gia Lai được đánh giá là bước tiến quan trọng, thể hiện sự quan tâm của chính quyền trong việc chia sẻ gánh nặng với người dân, đặc biệt là các hộ gia đình vùng khó khăn. Tuy nhiên, nếu không giải quyết triệt để tình trạng thiếu giáo viên, cơ sở vật chất xuống cấp và năng lực quản lý cơ sở chưa đồng đều, việc “học miễn phí” có thể khó đi kèm với “học chất lượng”.

Nghị quyết về hỗ trợ học phí dự kiến sẽ được trình HĐND tỉnh ngay trong tháng 9. Kỳ vọng rằng cùng với nguồn lực ngân sách hơn 1.000 tỉ đồng, những giải pháp mạnh tay trong tuyển dụng và đào tạo nhân lực sẽ tạo nên “cú hích kép” cho giáo dục Gia Lai trong năm học mới.