Góc nhìn giáo dục: Tinh, gọn nhưng phải hợp lý

Chỉ trong thời gian ngắn, toàn tỉnh đã giảm 280 trong tổng số 570 cơ sở giáo dục công lập, tương đương gần 50%. Riêng khối trường trực thuộc UBND cấp xã, từ 477 trường nay còn 212 trường, giảm hơn một nửa. Sau sáp nhập, có trường có tới 10 đến 16 điểm trường rải rác trên địa bàn rộng, địa hình phức tạp; có nơi số lớp vượt xa quy mô chuẩn. Thậm chí, 2 trường tiểu học có gần 100 lớp, gấp 2,5 lần so với quy định của Bộ GD-ĐT.

Với quy mô “phình to” như vậy, khó có một ban giám hiệu nào đủ khả năng bao quát, điều hành hiệu quả, nhất là khi cơ sở vật chất chưa được đầu tư tương xứng, số học sinh tăng nhanh, sĩ số đông, trong khi phòng học, nhà ăn, khu vệ sinh và khu bán trú còn thiếu thốn.

Việc giảm đầu mối trường học tuy giúp bộ máy gọn hơn, song số lượng học sinh, lớp học và nhu cầu bán trú lại tăng, trong khi nhiều nơi chưa kịp mở rộng hạ tầng, chưa có phương tiện đưa đón, chưa đủ nhà vệ sinh hay bếp ăn bán trú. Tình trạng này tiềm ẩn nguy cơ quá tải và mất an toàn trong sinh hoạt học đường. Đặc biệt, ở vùng sâu, vùng xa, việc sáp nhập trường khiến không ít học sinh phải đi xa hơn, vất vả hơn để đến lớp, thậm chí có em phải nghỉ học giữa chừng. Đây là “điểm nghẽn” mới nảy sinh khi sắp xếp, sáp nhập trường lớp mà chưa tính đủ đến hệ lụy lâu dài đối với chất lượng giáo dục.

Có thể hiểu, việc sáp nhập nhanh chóng, đồng loạt ở Quảng Ninh xuất phát từ mục tiêu tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý. Song, nếu quá trình này được tiến hành dồn dập, thiếu khảo sát kỹ lưỡng và chưa tính đến điều kiện thực tế từng địa bàn sẽ dễ dẫn tới xáo trộn, tâm lý bất ổn cho giáo viên, học sinh và phụ huynh. Một số trường buộc phải tổ chức dạy học ở nhiều điểm khác nhau, gây khó khăn trong quản lý, sinh hoạt chuyên môn, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học.

Giáo dục là lĩnh vực đặc thù, nhạy cảm. Mỗi thay đổi, dù nhỏ cũng tác động trực tiếp đến hàng trăm cán bộ, giáo viên, hàng vạn học sinh và phụ huynh. Vì vậy, việc sáp nhập trường học phải được thực hiện trên cơ sở khoa học, có lộ trình phù hợp và cách làm nhân văn, dự báo được những vấn đề phát sinh. Nếu chỉ nhìn vào con số giảm đầu mối mà chưa lượng hóa được tác động thực tế thì dễ dẫn đến hệ quả ngược, làm chậm tiến trình đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Và trong mọi trường hợp, người chịu thiệt thòi nhất vẫn là học sinh-thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước.

Tinh gọn hệ thống trường học là chủ trương đúng. Nhưng tinh phải đi đôi với mạnh, gọn phải song hành với hiệu quả. Mục tiêu cuối cùng không phải chỉ là giảm số lượng trường mà là để mỗi ngôi trường thực sự trở thành nơi dạy tốt, học tốt, nuôi dưỡng ước mơ và phát triển nhân cách học sinh. Nếu sắp xếp mà chất lượng giáo dục có nguy cơ đi ngang, thậm chí đi xuống, thì cái lợi về quản lý sẽ chẳng bù đắp nổi cái thiệt về con người.