Gánh nặng bệnh lao tại Việt Nam

Năm 2023, Việt Nam đứng thứ 12/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới và đứng thứ 10/30 quốc gia có số lượng bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất toàn cầu. Nhờ có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 25/CĐ-TTg ngày 25-3-2024 về việc tăng cường công tác phòng, chống bệnh lao, năm 2024, Chương trình chống lao quốc gia đã đạt được kết quả tốt nhất từ trước đến nay với số bệnh nhân lao được phát hiện hơn 113.000 ca (tăng 7% so với năm 2023), tỷ lệ lao có bằng chứng vi khuẩn trên 72%, tỷ lệ điều trị thành công đạt 89% (cao hơn tỷ lệ này trên toàn cầu-88%).  

Bệnh nhân lao điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ương. Ảnh do Bệnh viện Phổi Trung ương cung cấp

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn chia sẻ, dù đối mặt với không ít thách thức, công tác phòng, chống lao tại Việt Nam vẫn đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. “Chúng ta đã duy trì mạng lưới chống lao tại 100% xã, phường; bảo đảm 100% dân số được tiếp cận dịch vụ phòng, chống lao. Tỷ lệ điều trị thành công các ca bệnh lao mới và tái phát duy trì ở mức cao, đạt gần 90%. Năm 2024 cũng đánh dấu việc triển khai quyết liệt các hướng dẫn kỹ thuật mới của Bộ Y tế, đặc biệt là việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến và mở rộng phạm vi trên toàn quốc đối với xét nghiệm Xpert-giải trình tự gene thế hệ mới để phát hiện sớm và chính xác bệnh lao", Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Mặc dù vậy, tình hình dịch tễ bệnh lao tại nước ta còn rất nặng nề, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính Việt Nam có khoảng 182.000 bệnh nhân lao mới; 9.900 bệnh nhân lao kháng thuốc và có khoảng 11.000 người tử vong do lao hằng năm. Tỷ lệ bệnh nhân lao được phát hiện chủ động trong nhóm nguy cơ cao chưa đạt kế hoạch đề ra; tỷ lệ điều trị khỏi bệnh lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học vẫn thấp hơn chỉ tiêu mong muốn. Nguồn lực tài chính, đặc biệt từ ngân sách quốc tế đang có xu hướng giảm dần; việc bảo đảm thuốc, thiết bị, vật tư y tế còn gặp khó khăn do thủ tục phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động phát hiện và điều trị bệnh.

Để công tác phòng, chống lao hiệu quả hơn, Tiến sĩ, bác sĩ, Thầy thuốc Ưu tú Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Trưởng ban điều hành Chương trình chống lao quốc gia đề xuất Chính phủ chỉ đạo các ban, bộ, ngành liên quan nghiên cứu cho phép các dự án do các chính phủ, tổ chức quốc tế viện trợ không hoàn lại được tổ chức, thực hiện theo cơ chế đặc thù. Toàn bộ mạng lưới y tế, cơ sở khám, chữa bệnh triển khai khám, kiểm soát sức khỏe toàn dân với hệ thống quản lý sổ sức khỏe điện tử, gắn với nội dung phát hiện, khám và điều trị bệnh lao. Các cơ sở đào tạo y khoa đưa nội dung về bệnh lao là bắt buộc để các thầy thuốc có đầy đủ kiến thức, chứng chỉ về bệnh lao trong quá trình hành nghề. Để bảo đảm nguồn tài chính bền vững cho công tác phòng, chống lao, cần tăng cường đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước và bảo hiểm y tế vì các nguồn viện trợ quốc tế đang giảm dần và sẽ không còn nữa. Theo WHO, 1USD đầu tư cho công tác phòng, chống lao sẽ thu lại 39USD cho nền kinh tế.

Trên cơ sở chủ đề Ngày Thế giới phòng, chống lao, chủ đề của Việt Nam năm 2025 là “Việt Nam cam kết, đầu tư, hành động để chấm dứt bệnh lao”. Chủ đề này nhấn mạnh về tầm quan trọng của cam kết bền vững, đầu tư nguồn lực và hành động hiệu quả cho các can thiệp phòng, chống lao. Biến ước mơ thành cam kết, biến cam kết thành hành động cụ thể, chuyển các cam kết, đầu tư, hành động thành kết quả, có lợi cho người bệnh lao.

MỸ XUÂN