Đoàn thể thao Việt Nam và thước đo chất lượng huy chương SEA Games 33

Thắng đậm ở SEA Games, vất vả ở ASIAD, Olympic

Tại SEA Games 31, Việt Nam dẫn đầu với 205 HCV, một kỷ lục trong lịch sử Đại hội. Đến SEA Games 32, dù không đặt mục tiêu dẫn đầu nhưng cuối cùng Đoàn thể thao Việt Nam vẫn giành ngôi đầu trên bảng tổng sắp huy chương với 136 HCV.

Nhưng ngay sau kỳ SEA Games thành công vang dội này, cũng là kỳ SEA Games đầu tiên đứng đầu toàn đoàn khi thi đấu ở nước ngoài, thể thao Việt Nam trở về thực tại là thi đấu thiếu ổn định ở ASIAD cũng như Olympic.

Tại ASIAD 19 năm 2023, Đoàn thể thao Việt Nam chỉ giành 3 HCV – thấp hơn so với ASIAD 18 (4 HCV). Đến Olympic Paris năm 2024, thể thao Việt Nam không giành huy chương. Đó cũng là lần thứ hai liên tiếp thể thao Việt Nam không giành huy chương ở Olympic sau khi đạt thành công lịch sử tại Olympic năm 2016 với 1 HCV, 1 Huy chương bạc (HCB).

Điều này cho thấy một thực tế của thể thao Việt Nam đã được chỉ ra trong nhiều năm rằng, thành tích SEA Games không phản ánh đúng thực lực ở đấu trường châu lục hay Olympic. Nhiều chuyên gia, nhà quản lý cũng đã nhận định, không thể dùng SEA Games để đánh giá đẳng cấp của thể thao Việt Nam tại những đấu trường lớn hơn như ASIAD, Olympic.

Như ở môn điền kinh, nơi các VĐV Việt Nam liên tiếp ghi dấu ấn ở SEA Games, thậm chí từng vượt Thái Lan trong một số kỳ gần đây. Nhưng thông số của VĐV Việt Nam giành HCV SEA Games cũng không đủ để giành chuẩn tham dự Olympic.

Nếu nhìn ra các nước trong khu vực Đông Nam Á chỉ riêng ở sân chơi ASIAD cũng đủ thấy vấn đề của thể thao Việt Nam. Trong 5 kỳ ASIAD gần nhất, thể thao Việt Nam chỉ giành được 12 HCV. Trong khi đó, chỉ riêng kỳ ASIAD 19 gần đây nhất, Thái Lan cũng đã giành 12 HCV.

Thành tích của Việt Nam còn kém cả Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippines nếu tính tổng HCV trong 5 kỳ ASIAD gần đây nhất. Tổng số HCV Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippines giành được ở 5 kỳ ASIAD gần nhất lần lượt là 48, 35, 24 và 16. Những con số này đã được chỉ ra ngay sau ASIAD 19 năm 2023, để thấy vấn đề của thể thao Việt Nam vẫn là sự thiếu bền vững ở nhóm môn Olympic và ASIAD.

* Đi tìm giá trị của tấm huy chương SEA Games

SEA Games 33 được xem là thời điểm phù hợp để định hướng đến những mục tiêu xa hơn của thể thao Việt Nam như ASIAD, Olympic.

Trong đó, việc đặt ra chỉ tiêu HCV thấp hơn kỳ SEA Games trước cũng được xem là cách làm rõ định hướng này. Tất nhiên, có những yếu tố khách quan muôn thưở khiến các nhà quản lý thể thao Việt Nam phải tính toán kỹ lưỡng về chỉ tiêu 90-110 HCV. Trong đó, đáng chú ý vẫn là việc một số môn thế mạnh của thể thao Việt Nam bị loại so với kỳ SEA Games trước như vovinam. Hay một số môn thế mạnh khác bị giảm nội dung thi đấu. Điển hình là môn vật còn 12 nội dung thi đấu so với 30 nội dung thi đấu tại SEA Games 32.

Trong khi đó, các môn thể thao hiện đại mới được phát triển trong thời gian gần đây tại Đông Nam Á có trong chương trình thi đấu của SEA Games 33 lại là thế mạnh của Thái Lan, Indonesia.

Tuy vậy, điều đáng chú ý là thể thao Việt Nam không còn ưu tiên đưa lực lượng mạnh nhất để “gom” vàng tại SEA Games 33 mà sử dụng lực lượng trẻ nhiều hơn để hướng đến ASIAD 2026 cũng như vòng loại Olympic 2028.

Cho nên, tại SEA Games 33, nếu tỷ lệ giành HCV của Đoàn thể thao Việt Nam ở những môn trong chương trình thi đấu Olympic, ASIAD tăng lên so với kỳ SEA Games trước thì cũng là điều đáng ghi nhận. Ngoài ra, cũng vẫn cần đánh giá đúng mức chất lượng của những tấm HCV ở SEA Games 33 để xem khả năng giành huy chương Olympic 2028 hay HCV cũng như huy chương ASIAD 2026 đến đâu.

Điều đáng quan tâm nhất không nằm ở việc có hoàn thành chỉ tiêu chỉ tiêu 90-110 HCV ở SEA Games 33 hay không. Điều đáng quan tâm nhất là ở chất lượng huy chương để hướng về những mục tiêu xa hơn như Olympic, ASIAD. Như nhiều chuyên gia đã nhấn mạnh, giá trị của một tấm HCV SEA Games cần được đo bằng khả năng nâng cấp thành Huy chương đồng, HCB, HCV ở ASIAD hay Olympic ở mức độ nào… Không phải đứng nhất hay trong nhóm 3 đoàn dẫn đầu SEA Games mới là mạnh. Mạnh là khi Việt Nam có thể giành nhiều HCV hơn ở ASIAD, có thể giành nhiều huy chương hơn ở Olympic so với trước đó.