Dựng “tấm lá chắn” hữu hiệu

Tuy nhiên, khi công nghệ trở nên phổ cập và dễ tiếp cận, nó cũng dễ trở thành công cụ để kẻ xấu khai thác, lợi dụng. Vì vậy, cần phải có "tấm lá chắn" hữu hiệu để ngăn chặn những hệ quả tiêu cực!...

Thời gian gần đây, cơ quan Công an liên tiếp ghi nhận các thủ đoạn lừa đảo công nghệ cao mới nổi trên không gian mạng. Các đối tượng lợi dụng AI để mạo danh hoạt động thiện nguyện nhằm chiếm đoạt tài sản, hay công khai rao bán dữ liệu cá nhân trên các nền tảng trực tuyến. Tình trạng này gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến an ninh và trật tự an toàn xã hội.

Đáng chú ý, các vụ lừa đảo bằng deepfake (công nghệ tạo âm thanh, hình ảnh, video giả mạo chân thực, tinh vi) dùng AI mạo danh người thân và cơ quan chức năng xuất hiện ngày càng nhiều. Có nạn nhân nhận cuộc gọi video với gương mặt và giọng nói giống hệt người nhà cần vay mượn tiền gấp; một số trường hợp khác bị kẻ gian giả mạo cơ quan chức năng lập kịch bản điều tra rồi ép cung trực tuyến... Trong năm 2024, các cơ quan chức năng đã ngăn chặn truy cập trên 23.500 trang mạng, tài khoản mạng xã hội có hành vi vi phạm pháp luật, khởi tố 1.521 vụ, 658 đối tượng phạm tội trong lĩnh vực công nghệ thông tin và mạng viễn thông.

Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại về vật chất mà còn tạo nên hệ lụy xã hội sâu rộng, gây mất lòng tin vào các giao dịch trực tuyến; an ninh mạng bị đe dọa, trật tự an toàn xã hội bị xâm hại. Hơn nữa, tốc độ phát triển của công nghệ deepfake khiến nhiều biện pháp nhận diện truyền thống trở nên lạc hậu, tạo ra thách thức lớn cho công tác phòng ngừa tội phạm.

Khi làn sóng tấn công mạng và xâm phạm dữ liệu ngày càng phức tạp, việc hoàn thiện khung pháp lý về an ninh mạng trở thành yêu cầu cấp bách. Việc bổ sung đầy đủ các hành vi bị cấm trên không gian mạng sẽ là “tấm lá chắn” hữu hiệu giúp bảo vệ quyền lợi người dân, gắn an ninh mạng với an sinh xã hội và quyền con người.

Theo các chuyên gia, nhằm ngăn chặn hiệu quả các hành vi lợi dụng AI để trục lợi cá nhân, cùng với việc sớm ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo, các mạng xã hội, ứng dụng livestream, sàn thương mại điện tử phải có cơ chế kiểm duyệt nội dung mạo danh, cảnh báo tài khoản bất thường và cung cấp dữ liệu kịp thời cho cơ quan quản lý. Công nghệ lan truyền nhanh thì cơ chế gỡ bỏ cũng phải nhanh tương ứng. Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các hành sử dụng mạng xã hội, lợi dụng công nghệ cao nhằm lừa đảo hoặc tống tiền.

Đối với người dân, cần nâng cao cảnh giác, không tham gia, thuê hoặc mua bán dịch vụ vi phạm pháp luật trên mạng; tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP cho các trang mạng, ứng dụng không rõ nguồn gốc. Khi tham gia hoạt động có tính chất cộng đồng, xã hội, chỉ nên đăng ký qua kênh chính thống được cơ quan nhà nước, tổ chức uy tín công bố; thường xuyên thay đổi mật khẩu, kích hoạt xác thực nhiều lớp và hạn chế chia sẻ dữ liệu cá nhân trên mạng xã hội... Khi phát hiện dấu hiệu nghi vấn, người dân cần báo ngay cho cơ quan Công an để được hướng dẫn, xử lý kịp thời.

AI như “con dao hai lưỡi”. Chỉ khi công nghệ được đặt trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và người dân được trang bị hiểu biết đầy đủ, chúng ta mới có thể tận dụng tối đa những lợi ích của AI, góp phần quan trọng bảo vệ chủ quyền số, an ninh quốc gia và quyền lợi hợp pháp của người dân trong bối cảnh không gian mạng đã trở thành một phần thiết yếu của đời sống.