Chuyển đổi số quốc gia: Động lực mới cho Việt Nam bứt phá

Sau gần một năm thực hiện, nhiều kết quả nổi bật đã khẳng định quyết tâm của Chính phủ, bộ, ngành, địa phương, đồng thời cũng chỉ ra những khó khăn đòi hỏi giải pháp mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới.

Những bước tiến rõ nét và thách thức không nhỏ

Chuyển đổi số được Đảng, Nhà nước xác định là một trong ba đột phá chiến lược trong kỷ nguyên mới, như Nghị quyết số 57-NQ/TƯ đã đặt ra. Đây không chỉ là yêu cầu cấp bách, mà còn là lựa chọn chiến lược để Việt Nam bứt phá, rút ngắn khoảng cách, hội nhập sâu rộng và nâng cao sức cạnh tranh.

Thời gian qua, với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội, việc thực hiện các nhiệm vụ chuyển đổi số quốc gia đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đến ngày 26-9-2025, cả nước đã triển khai 679 nhiệm vụ, trong đó có 277 nhiệm vụ hoàn thành, 378 nhiệm vụ đang thực hiện trong hạn và chỉ còn 24 nhiệm vụ quá hạn chưa hoàn thành.

Các bộ, ngành, địa phương cũng đã tích cực, nỗ lực triển khai các nhiệm vụ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ. Theo đó, đã hoàn thành 186 nhiệm vụ của năm 2025, cho thấy một sự chuyển biến mạnh mẽ trong việc thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Việt Nam.

Các kết quả đạt được không chỉ mang tính nền tảng, mà còn tạo ra tác động lan tỏa, đóng góp trực tiếp vào việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ nói riêng và sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nổi bật, quá trình triển khai chuyển đổi số quốc gia đang phải đối mặt với một số khó khăn, vướng mắc và những “điểm nghẽn” mang tính hệ thống. Trước hết, thể chế và chính sách chưa theo kịp thực tiễn, nhiều lĩnh vực thiếu hành lang pháp lý rõ ràng. Hạ tầng, dữ liệu thiếu đồng bộ, kết nối hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành dựa trên dữ liệu. Nhân lực số, đặc biệt ở cấp cơ sở, vẫn thiếu và yếu. Đáng chú ý, khoảng cách giữa trung ương và địa phương còn khá lớn khi tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình tại địa phương mới đạt 15% (mục tiêu của năm 2025 là 80%).

Trong cộng đồng doanh nghiệp, sự chênh lệch càng rõ. Khảo sát giữa năm 2025 cho thấy, 69% doanh nghiệp mới ứng dụng chuyển đổi số ở mức cơ bản, 16% ở mức tích hợp hệ thống, 10% số hóa toàn diện, còn 5% chưa bắt đầu. Rào cản lớn nhất là thiếu vốn, thiếu nhân lực số và chưa có lộ trình cụ thể. Nhiều doanh nghiệp vẫn dừng ở mức “số hóa công cụ”, chưa thay đổi mô hình kinh doanh hay văn hóa tổ chức.

Hoàn thiện thể chế - đột phá cho giai đoạn mới

Để tháo gỡ các rào cản, Bộ Khoa học và Công nghệ đã soạn thảo dự thảo Luật Chuyển đổi số, dự kiến trình Quốc hội cuối năm nay. Luật này sẽ thể chế hóa hạ tầng số thành hạ tầng chiến lược quốc gia, huy động nguồn lực xã hội cùng Nhà nước đầu tư đồng bộ, xanh, an toàn và bền vững. Đồng thời, chi phí chuyển đổi số của doanh nghiệp sẽ được tính vào chi phí hợp lệ khi xác định thu nhập chịu thuế, góp phần giảm gánh nặng tài chính.

Luật cũng khuyến khích nghiên cứu, phát triển, làm chủ công nghệ số theo hướng “Make in Vietnam”, ưu tiên sản phẩm công nghệ nội địa trong các dự án sử dụng ngân sách. Bên cạnh đó, vấn đề an toàn, an ninh mạng và bảo vệ quyền lợi công dân được đặt trọng tâm với nguyên tắc “con người là trung tâm”, nhất là bảo vệ trẻ em, người yếu thế, đồng thời xây dựng văn hóa ứng xử văn minh, nhân văn trên không gian mạng.

Về hạ tầng, Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo xóa 238 thôn bản "lõm sóng" điện trước tháng 9-2025, phối hợp Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đưa điện đến 117 thôn chưa có điện trước tháng 11-2025. Mạng 5G phấn đấu đạt 68.457 trạm vào cuối năm 2025, phủ sóng 90% dân số. Việt Nam cũng lần đầu tiên triển khai tuyến cáp quang biển quốc tế do doanh nghiệp trong nước làm chủ, kết nối trực tiếp với Singapore.

Với cộng đồng doanh nghiệp, Bộ đã ban hành Bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi số (tháng 6-2025), công cụ để doanh nghiệp tự đánh giá và xây dựng lộ trình phù hợp. Trên cơ sở đó, Đề án “Chuyển đổi số doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh giai đoạn 2026-2030” đặt mục tiêu hỗ trợ 1 triệu doanh nghiệp bước vào chuyển đổi số, trong đó 20.000 doanh nghiệp đạt mức “Tinh anh”. Cơ chế hỗ trợ đối ứng (Nhà nước hỗ trợ tối đa 50% chi phí trong một năm) sẽ khuyến khích doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh chủ động tham gia.

Về dài hạn, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số chiếm tối thiểu 30% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và đến năm 2045 đạt 50% GDP, là một trong 30 quốc gia hàng đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Để đạt được, cần tiếp tục kiên định ba trụ cột: Chính phủ số - Kinh tế số - Xã hội số. Chính phủ phải “số ngay từ đầu”, quản lý bằng dữ liệu thời gian thực; kinh tế số năng động, cạnh tranh, khơi thông nguồn lực; xã hội số nhân văn, an toàn, lấy con người làm trung tâm.

Ngày Chuyển đổi số quốc gia không chỉ là dịp nhìn lại hành trình đã qua, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm đồng hành của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội. Chuyển đổi số không phải đích đến ngắn hạn, mà là tiến trình dài lâu, đòi hỏi bền bỉ, sáng tạo và quyết tâm cao. Khi thể chế hoàn thiện, hạ tầng đồng bộ, doanh nghiệp chủ động và người dân thực sự là trung tâm, chuyển đổi số chắc chắn sẽ trở thành nền tảng phát triển quốc gia, góp phần đưa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới.