Bão số 11 gây ngập sâu, Hà Nội làm gì để hết “điệp khúc” cứ mưa là ngập?
Hoàn lưu bão số 11 gây mưa lớn kéo dài từ 0h đêm ngày 7/10 một lần nữa biến nhiều tuyến phố của Hà Nội thành "sông", gây ra tình trạng ngập úng nghiêm trọng và làm “tê liệt” giao thông đô thị. Thực tế này đặt ra yêu cầu bức thiết, Hà Nội cần làm gì để hết “điệp khúc” cứ mưa là ngập?
Bão số 10 và số 11 liên tiếp xảy ra khiến nhiều tuyến đường ngập sâu, Hà Nội làm gì để hết “điệp khúc” cứ mưa là ngập? Ảnh: HH
Lượng mưa do bão số 11 vượt xa khả năng tiêu thoát nước
Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 11 (bão Matmo), cơn mưa như trút nước đã đổ xuống khu vực Hà Nội với cường độ kỷ lục, đặc biệt từ nửa đêm 6/10 đến sáng sớm 7/10.
Sáng 7/10, người dân Thủ đô lại phải chật vật với một ngày làm việc đầy khó khăn khi các phương tiện phải “bơi” qua "biển nước" mênh mông trên nhiều tuyến đường. Mưa lớn khiến mực nước tại các điểm trũng thấp dâng cao, làm lộ rõ những thách thức dai dẳng trong công tác thoát nước đô thị.
Theo Công ty Thoát nước Hà Nội, lượng mưa đo được tại một số điểm đã vượt ngưỡng 200mm, cao hơn nhiều so với khả năng tiêu thoát của hệ thống đô thị.
Báo cáo nhanh của Sở Xây dựng Hà Nội cho thấy, sáng nay (7/10) Thủ đô trải qua cơn mưa nặng hạt kéo dài do hoàn lưu bão số 11, đến 7h sáng, Hà Nội có khiến 69 điểm ngập úng, giao thông “tê liệt” tại nhiều tuyến đường và đến 9h45, thành phố vẫn còn khoảng 54 điểm úng ngập.
Bão số 11 gây mưa lớn khiến khu vực Cầu Bươu, Phạm Tu ngập sâu. Ảnh: Ngọc Uyên
Mực nước tại nhiều tuyến đường đã dâng cao đến nửa mét, thậm chí chạm ngưỡng 1 mét ở các khu vực trũng, khiến các phương tiện không thể di chuyển.
Nhiều tuyến đường huyết mạch tắc nghẽn, các trục đường lớn như Phạm Hùng, Khuất Duy Tiến, Trần Duy Hưng trở thành "biển nước". Tại ngã tư Phạm Hùng - Khuất Duy Tiến, nước ngập gần hết bánh xe.
“Rốn ngập" Hà Đông tái diễn, các khu vực vốn là “điểm nóng” ngập úng như đường Nguyễn Khuyến, Lê Trọng Tấn (Hà Đông) tiếp tục chìm trong nước. Nhiều khu đô thị mới ở Hoài Đức, Nam Từ Liêm như An Khánh ghi nhận tình trạng ngập sâu, cô lập nhiều hộ dân.
Hàng loạt người đi làm phải xuống xe dắt bộ bì bõm trong dòng nước đục ngầu. "Tôi chưa từng thấy ngập sâu như thế này trong nhiều năm qua. Mưa lớn quá, nước thoát không kịp, cứ thế dâng lên", một người dân tại phường Hà Đông chia sẻ khi đang cố gắng dắt chiếc xe máy bị chết máy qua đoạn đường ngập.
Tình trạng ngập lụt sau cơn mưa lớn sáng 7/10 một lần nữa đặt ra vấn đề cấp bách về khả năng chống chịu của hạ tầng thoát nước Thủ đô trước những diễn biến cực đoan của thời tiết.
Đâu là giải pháp?
Thời gian qua, dù Hà Nội đã đầu tư nhiều dự án thoát nước và hồ điều hòa, song tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, cùng với việc bê tông hóa ngày càng tăng, đã làm giảm diện tích thấm tự nhiên và gia tăng áp lực lên hệ thống cống hiện tại.
Khu vực Hà Trì, Hà Đông ngập trong "biển nước". Ảnh: CTV
Hệ thống thoát nước của Hà Nội được thiết kế chủ yếu dựa trên các tiêu chuẩn cũ, chỉ đáp ứng được lượng mưa phổ biến từ 50 - 100mm/2 giờ. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Công ty Thoát nước Hà Nội, chỉ trong vài giờ rạng sáng 7/10, lượng mưa cục bộ đã lên tới 200 - 220mm tại nhiều điểm, có điểm rất cao như: Ô Chợ Dừa 334mm, Từ Liêm 248mm, Đại Mỗ 257mm...
Sự chênh lệch lớn giữa năng lực tiêu thoát và lượng nước thực tế đổ xuống là nguyên nhân cốt lõi gây ra ngập lụt lan rộng. Các hồ điều hòa, dù đã phát huy tác dụng, nhưng không đủ dung tích để tiếp nhận lượng nước khổng lồ này trong thời gian ngắn.
Ngoài ra, một thách thức không kém phần nghiêm trọng đến từ tốc độ đô thị hóa "nóng" của Hà Nội. Việc xây dựng ồ ạt các khu đô thị, cao ốc đã dẫn đến tình trạng bê tông hóa diện rộng, làm mất đi các khu vực đất trống và không gian xanh có khả năng thấm hút nước tự nhiên.
Các khu đất trống, ao hồ tự nhiên trước đây đóng vai trò như "bộ đệm" nay đã bị san lấp, khiến nước mưa không có chỗ thoát và chảy thẳng vào hệ thống cống.
Đường 70 ngập sâu do bão số 11, xe máy phải dắt bộ để bảo đảm an toàn. Ảnh: HH
Các nhà quy hoạch đô thị nhận định, để giải quyết triệt để vấn đề cứ mưa là ngập, Hà Nội không chỉ cần nâng cấp hệ thống cống mà còn phải tập trung vào các giải pháp bền vững hơn.
Đặc biệt, phải tăng cường hồ điều hòa và hạ tầng xanh, xây dựng thêm các hồ điều hòa, khuyến khích sử dụng vật liệu thấm nước trong xây dựng vỉa hè, đường sá để tăng cường khả năng giữ nước ngay tại chỗ.
Bên cạnh đó, đầu tư công nghệ hiện đại, ứng dụng công nghệ dự báo sớm, hệ thống bơm tự động công suất lớn và các trạm bơm ngầm tại các "rốn ngập" để chủ động ứng phó với mưa cực đoan trong tương lai.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Vũ Thanh Ca, giảng viên cao cấp Đại học Tài nguyên và Môi trường cho biết, hiện nhiều dự án chống ngập được Hà Nội đầu tư nhưng được triển khai thực hiện khá chậm nên tác dụng thoát nước và điều tiết chống ngập còn hạn chế.
Do vậy, theo PGS.TS Vũ Thanh Ca, Hà Nội cần giải quyết trước hết là đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các công trình chống ngập lụt cục bộ theo quy hoạch. Ông lưu ý rằng, biến đổi khí hậu sẽ tạo ra các cơn mưa với cường độ ngày càng mạnh hơn, trong thời gian ngắn hơn và gây ngập lụt nặng hơn. Trong khi đó, việc đầu tư nâng cấp hệ thống chống ngập để tăng năng lực thoát nước lại yêu cầu một nguồn kinh phí rất lớn và thời gian dài.
Ngã ba Xa La - Phạm Tu trở thành "điểm nóng" về úng ngập của Hà Nội. Ảnh: HH
Cùng với đó, Hà Nội phải từng bước hoàn thiện và nâng cấp hệ thống thoát nước và điều tiết chống ngập; cần áp dụng các giải pháp mềm với chi phí thấp để giảm thiệt hại do ngập lụt gây ra. Ví dụ, cần xây dựng và vận hành một hệ thống cảnh báo ngập cục bộ và hỗ trợ ra quyết định giảm thiệt hại do ngập lụt…
Để ứng phó với cơn bão số 11, ông Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh, một trong những nhiệm vụ quan trọng đối với khu vực nội thành là tập trung phòng ngừa, ứng phó tình huống ngập úng.
Về lâu dài, Phó Chủ tịch Hà Nội cho biết, thành phố đã chỉ đạo thực hiện lập quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước đô thị và hoàn thiện đề án nâng cấp hệ thống đê điều toàn thành phố để xử lý các điểm ngập úng trên địa bàn Thủ đô.
Bàn về giải pháp, Sở Xây dựng Hà Nội thông tin, đơn vị đã đề xuất giải pháp trước mắt tại khu vực nội đô (lưu vực Tô Lịch) là tăng khả năng tiêu thoát của hệ thống về Trạm bơm Yên Sở. Cùng với đó, cải tạo tăng khả năng tiêu nước của tuyến sông hạ lưu Kim Ngưu nối sông Tô Lịch với Trạm bơm Yên Sở.
Ngoài ra, cần triển khai các công trình xử lý úng ngập cục bộ, như bể chứa nước (tại khu vực đất công, công viên, vườn hoa) kết hợp trạm bơm chuyển bậc, tăng khả năng tiêu thoát ra các nguồn tiêu; điều chỉnh quy trình vận hành hạ mực nước sông, hồ trong mùa mưa, trước các trận mưa bão…
Đối với các khu đô thị luôn trong cảnh “cứ mưa là ngập” như: Yên Xá, Geleximco, Dương Nội, An Hưng, Trung Hoà - Nhân Chính… sẽ bổ sung công trình trạm bơm cục bộ giải quyết úng ngập…
“Các đơn vị sẽ hoàn thiện đề án xử lý úng ngập cục bộ trong quý IV/2025 và báo cáo UBND thành phố phê duyệt để triển khai”, Sở Xây dựng cho hay.
Có thể thấy, tình trạng ngập lụt ở Hà Nội do ảnh hưởng hoàn lưu bão số 10 và bão số 11 vừa qua đã gióng lên hồi chuông cảnh báo, nhắc nhở về sự cấp thiết của việc đồng bộ các giải pháp phát triển đô thị với hạ tầng kỹ thuật, để đảm bảo Thủ đô có đủ khả năng chống chịu trước những diễn biến ngày càng phức tạp của biến đổi khí hậu, để Hà Nội hết cảnh "cứ mưa là ngập".
