Lạm phát chậm lại gây sức ép hành động cho các ngân hàng trung ương

Theo tờ Financial Times, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đã bị chỉ trích là phản ứng quá chậm chạp trước những dấu hiệu cho thấy cuộc khủng hoảng lạm phát đang tan biến. Chưa đầy hai năm trước, họ cũng bị chỉ trích là hành động quá chậm đối với làn sóng giá cả phi mã kỷ lục.

Một số nhà hoạch định chính sách cảnh báo rằng nếu chờ đợi quá lâu mới cắt giảm chi phí đi vay, các ngân hàng trung ương có thể gây tổn hại cho các nền kinh tế đang suy yếu như: khu vực đồng tiền chung Eurozone đã trì trệ cả năm nay, hay gây khó khăn cho các chính phủ đang mắc nợ nặng nề như Italy.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã trở thành tâm điểm tranh luận trong tuần này sau khi lạm phát tại khu vực Eurozone giảm xuống 2,4% - mức thấp nhất kể từ tháng 7/2021 và gần đạt mục tiêu 2% của ngân hàng này. Tình trạng tranh cãi tương tự đang diễn ra ở Mỹ và Anh, cho dù tỷ lệ lạm phát ở đó vẫn chưa giảm xuống mức thấp.

Ông Innes McFee, nhà kinh tế trưởng toàn cầu tại Oxford Economics, cho biết: “Câu hỏi đặt ra là ngân hàng trung ương lớn nào có nguy cơ mắc sai lầm chính sách và đối với tôi, rất có thể đó là ECB, vì lạm phát sẽ giảm nhanh chóng”.

Tuần này, các nhà đầu tư đã đặt cược vào thời điểm ECB sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất. Nhiều nhà kinh tế đang dự báo thời điểm sẽ là nửa đầu năm tới.

Cựu chuyên gia kinh tế Dirk Schumacher tại ECB tin rằng lạm phát tại khu vực đồng euro đang trên đà giảm xuống mức 2% vào mùa xuân tới. Tuy nhiên, nỗi lo sợ của các nhà hoạch định chính sách về việc đánh giá thấp lạm phát một lần nữa khiến họ cần nhiều thời gian hơn để đạt được sự đồng thuận đủ lớn trong hội đồng quản trị để cắt giảm.

Ông Schumacher dự đoán ECB sẽ bắt đầu giảm lãi suất vào tháng 6/2024 và sau đó tiến tới cắt giảm 0,25% tại mỗi cuộc họp vào năm tới.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Italy Fabio Panetta đã nói rằng cần phải sớm hạ lãi suất để tránh những thiệt hại không cần thiết đối với hoạt động kinh tế, cũng như rủi ro đối với sự ổn định tài chính.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp Francois Villeroy de Galhau, cho biết: “Việc cắt giảm có thể diễn ra trong năm 2024, nhưng không phải bây giờ”.

Thị trường trái phiếu chính phủ nhanh chóng phục hồi sau những bình luận của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp François Villeroy de Galhau, khiến giới đầu tư đặt cược vào việc ECB sẽ cắt giảm lãi suất trong vài tháng đầu năm tới.

Nhưng những thống đốc khác đang phản đối. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Đức Joachim Nagel cho biết chỉ số lạm phát giảm ở mức “đáng khích lệ” trong tuần này là không đủ để loại trừ khả năng chi phí sẽ tăng cao hơn nữa. Ông cũng cảnh báo còn quá sớm để nghĩ đến khả năng giảm lãi suất cơ bản.

Lập luận đó đã nhận được sự ủng hộ từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) trong tuần này. Khi đó, nhà kinh tế trưởng Clare Lombardelli lập luận rằng ECB và Ngân hàng Anh (BoE) không thể giảm bớt chi phí cho vay cho đến năm 2025, vì lạm phát cơ bản vẫn còn dai dẳng do áp lực tiền lương.

Các ngân hàng trung ương cũng nhận thức rõ rằng trong bối cảnh nhu cầu chậm lại, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và khó khăn kéo dài của những người đang đi vay thế chấp sẽ gây áp lực chính trị buộc phải giảm lãi suất.

Đó là trường hợp đặc biệt khi Anh đang bước vào kỳ bầu cử tiếp theo. Nhà kinh tế trưởng Huw Pill tại BoE lập luận với Financial Times rằng chỉ số giá toàn phần giảm có thể đánh lừa rằng mối đe dọa lạm phát đã qua.

Ông nói rằng thách thức đối với các nhà hoạch định chính sách là đảm bảo đủ kiên trì trong việc thắt chặt chính sách tiền tệ trong bối cảnh đứng trước rất nhiều áp lực để tuyên bố chiến thắng lạm phát.

Tại Mỹ, nơi tăng trưởng vẫn mạnh hơn nhiều so với châu Âu, Ngân hàng Dự trữ Liên bang (Fed) hầu như không dao động trong quan điểm cho rằng chu kỳ tăng lãi suất có thể chưa kết thúc. Những người mong chờ cắt giảm lãi suất sẽ cần phải kiên nhẫn.

“Sẽ còn quá sớm để tự tin kết luận tự tin rằng chúng tôi đã nhất trí về thời điểm nới lỏng chính sách. Chúng tôi sẵn sàng thắt chặt chính sách hơn nữa nếu điều đó phù hợp”, ông Jerome Powell phát biểu ngày 1/12.

Sự do dự này phản ánh mong muốn của Fed trong việc bảo vệ uy tín của mình bằng cách tránh phải đảo ngược tiến trình tăng lãi suất, nếu áp lực giá vẫn ở mức cao.

Ian Shepherdson, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Economics, cho biết một lý do khác dẫn đến “tình trạng chần chừ kéo dài” của Fed là lo ngại về việc một lần nữa đánh giá sai quỹ đạo lạm phát. Họ từng bị chỉ trích rộng rãi vì không lường trước được vấn nạn gia tăng giá cả sau đại dịch COVID-19.

Nhưng với hoạt động kinh tế chậm lại, nhu cầu lao động giảm và tốc độ tăng trưởng tiền lương giảm bớt, nhà kinh tế Shepherdson nhận định Fed hiện có rủi ro gây sai lầm khác là đánh giá thấp tốc độ giảm phát.

Ông nói: “Áp lực sẽ tăng lên trong vài tháng tới, đó là lý do tại sao tôi vẫn giữ nguyên dự báo cắt giảm lãi suất vào tháng 3”. Trong năm tới, ông hy vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất cơ bản hiện ở 5,25 đến 5,5% xuống khoảng 1,5 điểm phần trăm và thêm 1,25 điểm phần trăm nữa vào năm 2025.

Chủ tịch ECB Christine Lagarde tuần này cảnh báo rằng lạm phát khu vực đồng euro có thể sẽ tăng trở lại vào tháng 12 do các khoản trợ cấp của chính phủ bị loại bỏ.

Tại khu vực đồng euro, phần lớn cuộc tranh luận hiện nay xoay quanh lạm phát cơ bản, loại bỏ giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động. Nhiều nhà kinh tế cho biết việc tính lạm phát cơ bản hằng năm trong ba tháng qua cho thấy nó đã giảm xuống gần mức mục tiêu của ECB. Nhưng những người khác nhắc đến các yếu tố không ổn định, đồng thời cho rằng mức tăng lương nhanh chóng sẽ khiến lạm phát tăng cao trong năm tới.

Ông Jörg Krämer, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Commerzbank của Đức, cho biết: “Áp lực của công chúng đối với ECB sẽ tăng lên, đặc biệt là từ các quốc gia thành viên mắc nợ cao. Tuy nhiên, ECB nên chống lại áp lực đó”. Ông dự đoán lạm phát cơ bản của khu vực đồng euro sẽ ổn định ở mức khoảng 3% trong năm tới.