Giá rau tăng cao sau đợt thời tiết bất thường: Người trồng vất vả, người mua chật vật

Dù giá tăng, người trồng rau cho biết thu nhập vẫn không cải thiện, trong khi người tiêu dùng phải “thắt lưng buộc bụng” để đảm bảo bữa ăn có đủ rau xanh.

Tại một số chợ nội thành như Nghĩa Tân, Thành Công, Kim Giang, những mớ rau muống, rau cải, rau dền vốn quen thuộc nay có giá cao hơn hẳn. Một bó rau cải bé chỉ còn bằng nửa trước kia nhưng giá lại gấp rưỡi. Trên các nhóm nội trợ, nhiều người cho biết tiền mua rau giờ “ngốn” nhiều hơn cả mua thịt trong ngày.

Chị Hằng sống tại quận Thanh Xuân chia sẻ, chỉ với 50.000 đồng, trước đây chị có thể mua được từ ba đến bốn loại rau khác nhau nhưng nay chỉ đủ mua một đến hai mớ nhỏ. Tuy vậy, chị vẫn buộc phải mua vì bữa cơm gia đình không thể thiếu rau xanh.

Biến động giá không chỉ diễn ra ở khu vực trung tâm. Ở vùng ven và ngoại thành, nơi cung cấp phần lớn rau xanh cho Hà Nội, tình trạng thời tiết thất thường đã tác động trực tiếp tới sản xuất. Tại xã Xuân Quan (Văn Giang, Hưng Yên), bà An, một hộ trồng rau hơn chục năm, cho biết ruộng nhà bà bị ảnh hưởng rất mạnh trong đợt mưa lớn và rét kéo dài.

Bà An nói: “Mưa rồi lại nắng gắt, sương nhiều khiến rau hỏng nhiều lắm. Cải với su hào bị thiệt hại nhất, mưa nhiều là su hào không lớn nổi. Giờ mới bắt đầu lên lại được một chút.”

Theo bà An, năm nay rau bán được giá cao nhưng sản lượng lại thấp hơn nên thu nhập không cải thiện. Chi phí sản xuất cũng đội lên đáng kể. Phân bón tăng vài chục nghìn mỗi bao, thuốc chống sương phải dùng liên tục. Dù sâu bệnh năm nay ít, nhưng sương nhiều khiến rau hỏng nhanh. Bà chia sẻ: “Giá cao nhưng được ít, nên tính ra cũng chẳng ăn thua. Nhiều luống nước ngập là hỏng, coi như trắng tay”.

Thời tiết bất ổn cũng khiến người trồng phải đối mặt với nhiều rủi ro. Chỉ cần một trận mưa trái mùa, khu vực trũng lập tức bị ngập khiến cây giống bị chết. Điều này đẩy chi phí tái gieo trồng tăng lên. Bà An cho biết rau mang ra chợ những ngày ít hàng thì dễ bán, nhưng điều đó cũng kéo theo áp lực tâm lý vì “dễ bán là do hỏng nhiều nên khan hiếm”.

Không chỉ những hộ trồng nhỏ lẻ gặp khó, tại vùng trồng rau lớn Văn Đức (Gia Lâm, Hà Nội), những người bán buôn cũng chịu thiệt hại nặng. Chị Hảo, một nông dân đồng thời là người thu gom và bán buôn cho các thương lái, cho biết: “Đợt vừa rồi giá rau cao là do mưa nhiều, lại thêm lũ lụt ở miền Trung làm đứt nguồn cung. Rau ít nên thị trường đẩy giá lên. Nhưng giờ thời tiết ổn hơn thì giá lại bắt đầu giảm”.

Dù giá giảm, hậu quả của đợt mưa lớn vẫn còn. Rau lá là nhóm rau chủ lực của vùng Văn Đức bị hỏng nhiều vì úng nước. Súp lơ cũng bị thối nhiều ở giai đoạn đầu. Chị Hảo cho hay: “Mưa như thế, bà con phải đi tát nước mới cứu được, chứ không rau màu hỏng sạch. Đợt mưa trước, so với năm ngoái thì sản lượng giảm nhiều lắm”.

Về giá bán buôn, chị Hảo cho biết giá rau lá có thời điểm tăng lên 8.000 đồng/kg, nhưng hiện chỉ còn tăng khoảng 2.000 đồng/kg. Riêng súp lơ thì vẫn giữ mức giá ổn định hơn vì ít bị ảnh hưởng hơn một số loại khác. Tuy nhiên, theo chị, dù giá tăng hay giảm, người làm rau cũng không được hưởng nhiều lợi nhuận do chi phí đầu tư tăng mạnh.

“Phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đều tăng cả. Mỗi bao phân tăng mấy chục nghìn. Tính ra chi phí cho một vụ rau bây giờ cao hơn nhiều so với trước”, người phụ nữ này nói.

Chị Hảo cũng nhận xét tâm lý của thương lái thay đổi theo thị trường. Khi rau khan hiếm, họ lấy hàng nhanh và nhiều hơn vì dễ bán, nhưng lúc rau rẻ và dồi dào thì lại dè dặt, chỉ cắt một phần nhỏ để tránh ế. Điều này khiến người bán buôn bị phụ thuộc mạnh vào biến động thị trường, dù đã có mối quen lâu năm.

Ở góc độ thương lái, việc thu gom rau cũng tiềm ẩn rủi ro. Hàng đẹp được giá, nhưng hàng xấu do thời tiết thì buộc phải sàng lọc, vứt bỏ nhiều. Điều đó đồng nghĩa chi phí nhân công và hao hụt đều tăng thêm. Tất cả gộp lại tạo thành áp lực dây chuyền khiến giá rau ngoài thị trường tăng cao. Trong khi đó, người tiêu dùng phải đối mặt với giá rau đắt đỏ kéo dài.

Chị Hằng cho biết gia đình chị đã phải thay đổi thói quen đi chợ. “Trước tôi mua mỗi loại một ít để đổi món. Giờ đắt quá nên chỉ mua vừa đủ, thậm chí cắt giảm bớt. Tiền mua rau trong bữa giờ nhiều khi còn vượt cả tiền mua thịt”, chị này nói.

Theo dự đoán của chính người làm nông, giá rau có thể hạ nhiệt trong thời gian tới nếu thời tiết ổn định. Bà An nhận định từ nay đến Tết giá sẽ dần giảm, vì rau đang bắt đầu hồi phục sau đợt mưa lớn. Chị Hảo cũng có cùng ý kiến khi cho rằng hiện rau đã không còn khan hiếm như trước. Tuy nhiên, cả hai đều lo ngại rằng chỉ cần một đợt rét đậm hoặc mưa trái mùa, thị trường lại biến động trở lại.

Câu chuyện giá rau năm nay cho thấy chuỗi cung ứng rau xanh mong manh đến mức nào. Một vài ngày mưa rét kéo dài có thể làm hỏng cả vụ rau, nâng chi phí sản xuất, giảm sản lượng và tạo nên hiệu ứng domino đến tận người tiêu dùng. Khi mọi chi phí đầu vào đều tăng, từ phân bón, nhân công đến vận chuyển, thì ngay cả lúc giá rau cao, người trồng rau vẫn không được hưởng lợi bao nhiêu. Người bán buôn thì chật vật với hao hụt và rủi ro thị trường. Và cuối cùng, người mua là người cảm nhận rõ nhất sức nặng từ những biến động ấy.

Trong bối cảnh giá nhiều mặt hàng thiết yếu tăng liên tục, việc rau xanh, vốn là thực phẩm cơ bản trong bữa cơm trở nên đắt đỏ càng khiến áp lực chi tiêu của các gia đình tăng lên. Dù vậy, câu trả lời từ những người trồng rau cho thấy họ vẫn hy vọng khi thời tiết ổn định, thị trường rau sẽ sớm cân bằng trở lại.