Về thăm làng nghề may cờ Tổ quốc

Mỗi lá cờ được tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo của những người thợ Từ Vân không chỉ là một sản phẩm thủ công đơn thuần mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, kết tinh hồn thiêng sông núi, biểu tượng thiêng liêng của độc lập, tự do và thống nhất dân tộc.

Niềm tự hào trong từng mũi chỉ, đường kim

Đến Từ Vân trong những ngày tháng 8 lịch sử, dễ dàng cảm nhận không khí lao động hối hả hòa quyện cùng niềm tự hào hiện rõ trên từng khuôn mặt người dân nơi đây. Theo các bậc cao niên, Từ Vân vốn nổi tiếng từ thế kỷ XVI với nghề dệt và thêu tinh xảo. Tuy nhiên, bước ngoặt lớn đưa làng nghề gắn bó với lá cờ Tổ quốc bắt đầu từ cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - sự kiện thiêng liêng đánh dấu sự ra đời của nền độc lập dân tộc.

Cụ Đặng Thị Đàn, một nghệ nhân với hơn 30 năm gắn bó với nghề, chia sẻ: “Tôi được nghe kể rằng, vào tháng 8 năm 1945, các nghệ nhân trong làng đã được giao một “nhiệm vụ đặc biệt”: Thêu hàng vạn lá cờ đỏ sao vàng để chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành độc lập toàn quốc”. Trong dòng người nô nức tiến về Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945, những lá cờ tung bay phấp phới - trong đó có cờ do người Từ Vân làm ra - đã trở thành niềm kiêu hãnh suốt nhiều thế hệ”.

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, làng Từ Vân trở thành hậu phương vững chắc, ngày đêm cần mẫn may hàng triệu lá cờ gửi ra tiền tuyến. Mỗi đường kim, mũi chỉ đều thấm đẫm tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc và khát vọng độc lập. Nhiều gia đình đã truyền nghề từ đời này sang đời khác, coi việc giữ gìn và phát triển nghề may cờ như một sứ mệnh thiêng liêng, góp phần tạo nên một di sản văn hóa sống gắn bó sâu sắc với lịch sử hào hùng của dân tộc.

Sau ngày đất nước thống nhất, làng nghề tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các hộ sản xuất đã không ngừng đổi mới, đầu tư máy móc hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng. Tuy nhiên, yếu tố thủ công - sự tỉ mỉ và tâm huyết của người thợ - vẫn là giá trị cốt lõi tạo nên sự khác biệt của cờ Từ Vân.

Theo cụ Đặng Thị Đàn, quy trình làm ra một lá cờ Tổ quốc tại Từ Vân là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật hiện đại và bàn tay khéo léo của người thợ. Từ khâu chọn vải - loại phi bóng hoặc sa tanh cao cấp, bền đẹp, màu sắc chuẩn đỏ tươi và vàng sáng - đến cắt vải, vẽ và cắt ngôi sao vàng năm cánh chính xác theo tỉ lệ chuẩn đều được thực hiện cẩn trọng. Khâu thêu hoặc may đính ngôi sao lên nền cờ đòi hỏi độ chính xác cao; với cờ lớn thường dùng máy thêu để đảm bảo độ bền và sắc nét, còn cờ nhỏ hoặc cờ trang trí đặc biệt thường được làm thủ công để đạt độ tinh xảo cao nhất. Cuối cùng là công đoạn may viền, đai treo - tất cả đều thể hiện sự tôn kính đối với biểu tượng quốc gia. Trước khi xuất xưởng, mỗi lá cờ đều được kiểm tra nghiêm ngặt về màu sắc, kích thước, đường may và hình dáng ngôi sao - khẳng định uy tín và chất lượng của thương hiệu cờ Từ Vân.

Bà Lê Thị Nguyệt - chủ một cơ sở sản xuất lớn trong làng cho biết: “Hiện nay, Từ Vân vẫn giữ vững vị thế là trung tâm sản xuất cờ Tổ quốc lớn nhất miền Bắc. Vào các dịp lễ, Tết hay sự kiện trọng đại, làng nghề nhộn nhịp như một đại công xưởng. Tiếng máy khâu vang lên suốt ngày đêm và hàng nghìn lá cờ đỏ sao vàng lại tiếp tục được chuyển đi, tỏa sắc thắm trên khắp mọi miền Tổ quốc”. Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, làng nghề may cờ Tổ quốc Từ Vân đã và đang tiếp tục khẳng định vị thế đặc biệt của mình trong dòng chảy lịch sử và văn hóa dân tộc, góp phần tô thắm thêm vẻ đẹp của non sông Việt Nam trong mỗi dịp lễ, sự kiện trọng đại của đất nước.

Giữ “lửa nghề” và phát triển du lịch trải nghiệm

Hiện tại, sản phẩm cờ Tổ quốc của làng nghề Từ Vân không chỉ được phân phối rộng khắp các tỉnh, thành trong cả nước, mà còn được xuất khẩu sang Lào, Campuchia, phục vụ kiều bào tại châu Âu và Mỹ. Mỗi lá cờ đều được thực hiện chỉn chu từ khâu chọn vải, in ấn, may viền đến đóng gói, đảm bảo hình thức trang nghiêm, màu sắc chuẩn xác, đúng quy chuẩn quốc gia.

Theo chân ông Uông Văn Hưng - Trưởng phòng Kinh tế xã Chương Dương - đến thăm các cơ sở sản xuất trong làng, mới cảm nhận hết được sự sôi động nơi đây. Mỗi ngày, làng nghề có thể cho ra đời hàng nghìn lá cờ với đủ mọi kích cỡ, từ cờ trang trí nhỏ tới cờ đại rộng hàng chục mét vuông, đáp ứng đa dạng nhu cầu trong nước và quốc tế. Cũng chính vì thế, làng nghề đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Vào mùa cao điểm, nhu cầu tăng mạnh, giúp mở rộng việc làm thời vụ và thúc đẩy các dịch vụ phụ trợ như vận chuyển, cung ứng vật liệu, hậu cần..., qua đó lan tỏa tác động tích cực đến kinh tế - xã hội của toàn xã Chương Dương.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, làng nghề cũng đang đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm công nghiệp đại trà và bài toán nan giải trong việc thu hút thế hệ trẻ kế tục nghề truyền thống.

Trước thực trạng đó, ông Từ Ngọc Thanh - Chủ tịch UBND xã Chương Dương, cho biết, địa phương đang tích cực kiến nghị các sở, ngành của thành phố hỗ trợ xây dựng thương hiệu làng nghề và phát triển mô hình du lịch gắn với làng nghề, từng bước đưa Từ Vân trở thành một điểm đến văn hóa - lịch sử tiêu biểu của Thủ đô.

Theo đó, khi đến với Từ Vân, du khách không chỉ được tham quan quy trình sản xuất cờ, mà còn có cơ hội lắng nghe những câu chuyện lịch sử hào hùng, cảm nhận không khí lao động khẩn trương và tận mắt chứng kiến hành trình tạo nên lá cờ Tổ quốc - biểu tượng thiêng liêng của dân tộc. Đây không chỉ là hoạt động trải nghiệm, mà còn là một hình thức giáo dục trực quan, sinh động, giúp thế hệ trẻ thấu hiểu sâu sắc hơn về lịch sử đấu tranh giành độc lập và ý nghĩa cao cả của lá cờ đỏ sao vàng.

Bên cạnh việc phát triển du lịch, để làng nghề Từ Vân tiếp tục phát triển bền vững, xã Chương Dương cùng các cơ quan chức năng cần đồng hành hỗ trợ làng nghề trong việc đa dạng hóa sản phẩm, đầu tư công nghệ mới, đổi mới mẫu mã và sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường. Đồng thời, cần đẩy mạnh quảng bá thương hiệu “Cờ Tổ quốc Từ Vân” thông qua các kênh truyền thông, mạng xã hội, hội chợ chuyên ngành và đặc biệt là xây dựng câu chuyện thương hiệu gắn liền với giá trị lịch sử. Việc bảo hộ sở hữu trí tuệ cũng là một yếu tố quan trọng, góp phần khẳng định vị thế và giá trị bền vững của làng nghề trong bối cảnh hội nhập.

Song song với đó, muốn phát triển du lịch làng nghề theo chiều sâu, cần mở các lớp đào tạo nghề, khuyến khích thế hệ trẻ tiếp cận và gìn giữ nghề truyền thống. Các nghệ nhân nên được tạo điều kiện để truyền dạy kinh nghiệm, kỹ năng cho lớp trẻ. Bên cạnh đó, việc xây dựng các chương trình trải nghiệm kết hợp giữa tham quan, sản xuất, tìm hiểu lịch sử và giao lưu với nghệ nhân sẽ giúp du khách có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về giá trị văn hóa của làng nghề.

Từ một làng nghề nhỏ ven đô, Từ Vân đang từng bước vươn mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế trên bản đồ làng nghề quốc gia. Nhìn về tương lai, cùng với xu hướng phát triển kinh tế sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa, nơi đây hoàn toàn có tiềm năng trở thành mô hình mẫu tích hợp đa giá trị: Sản xuất - văn hóa - giáo dục - du lịch. Việc quy hoạch khu sản xuất tập trung, kết hợp không gian trình diễn, trưng bày sản phẩm và kết nối với trường học, khách du lịch sẽ là những yếu tố then chốt để Từ Vân trở thành trung tâm giáo dục công dân về lòng yêu nước và truyền thống dân tộc - nơi mà sắc cờ đỏ rực rỡ chính là ngọn lửa thắp sáng niềm tin, dẫn đường cho các thế hệ mai sau.