Bảo tàng Lịch sử Quốc gia - Nơi lưu giữ lịch sử ngàn năm

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Ảnh: Bảo San

Điều gây ấn tượng đầu tiên với du khách khi đến với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia không phải là các hiện vật bên trong, mà chính là vẻ đẹp của công trình kiến trúc nơi đây. Tọa lạc tại số 1 Tràng Tiền, tòa nhà chính của bảo tàng là một kiệt tác kiến trúc tiêu biểu cho phong cách Đông Dương.

Công trình được khởi công xây dựng từ năm 1926, tiền thân là Viện Viễn Đông Bác Cổ của Pháp. Vẻ đẹp của nó là sự kết hợp hài hòa, tinh tế giữa kiến trúc cổ điển Pháp và những nét đặc trưng của kiến trúc bản địa Việt Nam, biến chính tòa nhà trở thành một hiện vật lịch sử quý giá, một di sản kiến trúc giữa lòng Thủ đô.

Lạc bước giữa dòng chảy lịch sử

Khi du khách bước qua cánh cửa lớn của tòa nhà số 1 Tràng Tiền, dường như có một ngưỡng cửa vô hình ngăn cách họ với sự ồn ào, tấp nập của phố phường Hà Nội.

Mọi lo toan và vội vã của nhịp sống hiện đại bị bỏ lại phía sau, nhường chỗ cho một không gian tĩnh mặc, trang nghiêm, nơi thời gian như ngưng đọng.

Dưới ánh sáng vàng dịu tỏa ra từ những khung cửa sổ cao rộng, một cuộc hành trình ngược về quá khứ bắt đầu.

Không gian đầu tiên đưa người tham quan về với thuở hồng hoang, nơi những công cụ bằng đá thô sơ kể câu chuyện về sự sinh tồn và những bước đi chập chững đầu tiên của người Việt cổ.

Đó là cảm giác choáng ngợp nguyên sơ khi nhận ra rằng, từ những mảnh đá vô tri, một nền văn minh đã được gầy dựng. Cảm xúc ấy dâng lên đỉnh điểm khi những chiếc trống đồng Đông Sơn uy nghi hiện ra. Chúng không còn là những hiện vật nằm im lìm sau lớp kính, mà dường như là những bản hùng ca bằng đồng, là linh hồn của núi sông, là trái tim của nền văn minh Sông Hồng đang đập những nhịp trầm hùng.

Những hoa văn tinh xảo như đang chuyển động, tái hiện lại lễ hội, cảnh sinh hoạt, gợi cho người xem cảm giác như có tiếng trống vọng về từ ngàn xưa, linh thiêng và đầy tự hào.

Tiến sâu hơn vào bên trong, dòng chảy lịch sử đưa du khách đến với thế giới tinh xảo của các triều đại phong kiến. Không còn vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ của thời đại kim khí, thay vào đó là sự lộng lẫy, tinh tế trong từng món đồ gốm men ngọc thời Lý - Trần, từng đường nét chạm trổ trên ấn vàng triều Nguyễn. Mỗi hiện vật tự nó kể một câu chuyện về quyền lực, văn hóa và tài hoa của người xưa.

Người tham quan có thể cảm nhận được sự uy quyền toát ra từ những chiếc ấn tín của đế vương, thấy được sự khéo léo trong đôi tay người thợ gốm vô danh, và hình dung về một đời sống cung đình vàng son qua những món đồ ngự dụng.

Chuyến tham quan tại bảo tàng vì thế không chỉ là một buổi xem triển lãm thông thường, mà là một cuộc đối thoại thầm lặng với tiền nhân. Mỗi hiện vật đều mang trong mình một số phận, một hơi thở của thời đại đã sinh ra nó. Chúng là những mảnh ghép hữu hình của một quá khứ vĩ đại, giúp mỗi người cảm nhận được sâu sắc mạch nguồn dân tộc đang chảy trong huyết quản.

Khi bước chân ra khỏi cửa, trở lại với nhịp sống hiện tại, lịch sử không còn là những trang viết khô khan trên sách vở, mà đã trở thành một trải nghiệm sống động. Chuyến "lạc bước" ấy để lại trong lòng mỗi người tham quan một dấu ấn sâu đậm, một niềm tự hào thầm lặng về chiều sâu văn hóa và sức sống mãnh liệt của dân tộc mình.

Khi lịch sử "chạm" đến công nghệ 4.0

Không chỉ níu chân du khách bằng không gian cổ kính và những báu vật vô giá, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia còn chứng tỏ sự năng động và nỗ lực đổi mới khi chủ động đưa công nghệ vào để nâng cao trải nghiệm tham quan. Nhờ đó, lịch sử vốn trang nghiêm đã trở nên gần gũi, sống động và dễ tiếp cận hơn, đặc biệt với thế hệ trẻ.

Ngay tại nhiều khu trưng bày, bên cạnh các hiện vật là những mã QR Code. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, khách tham quan có thể dễ dàng quét mã để truy cập vào một kho thông tin đa dạng, từ bài viết chi tiết, hình ảnh độ phân giải cao, video giới thiệu cho đến các mô hình 3D của hiện vật. Việc này cho phép mỗi người tự do khám phá theo nhịp độ và sự quan tâm của riêng mình, biến chiếc điện thoại thành một người hướng dẫn viên cá nhân thông thái.

Bên cạnh đó, hệ thống thuyết minh tự động (Audio Guide) đa ngôn ngữ cũng là một điểm cộng lớn, phục vụ hiệu quả cho du khách quốc tế và những ai muốn có một trải nghiệm nghe sâu sắc. Thay vì chỉ đọc những dòng chú thích ngắn gọn, du khách có thể vừa chiêm ngưỡng hiện vật, vừa lắng nghe những câu chuyện lịch sử, những phân tích chuyên sâu đầy lôi cuốn.

Những nỗ lực đổi mới này đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ công chúng.

Em Minh Khôi, học sinh lớp 5 tại Hà Nội, chia sẻ: "Trước đây em nghĩ bảo tàng sẽ hơi khô khan, nhưng hôm nay em thực sự bất ngờ. Việc có thể dùng điện thoại quét mã QR để xem mô hình 3D của trống đồng Ngọc Lũ khiến em cảm thấy lịch sử gần gũi hơn rất nhiều".

Cùng chung cảm nhận, chị V.T.Hương, một khách tham quan bảo tàng cho biết: "Tôi đã đến đây nhiều lần, nhưng lần này thật khác. Thấy các cháu nhỏ hào hứng dùng máy thuyết minh tự động, chăm chú lắng nghe chứ không chạy lăng xăng như trước, tôi mừng lắm. Thật tuyệt khi thấy công nghệ được ứng dụng để giúp thế hệ sau hiểu thêm về cội nguồn của mình. Đây là sự kết hợp rất đáng quý giữa bảo tồn và phát triển".

Để phá vỡ giới hạn về không gian và địa lý, bảo tàng cũng đã xây dựng tour tham quan ảo 360 độ trên nền tảng trực tuyến. Giờ đây, bất kỳ ai, dù ở bất cứ đâu, cũng có thể "lạc bước" vào không gian trưng bày, chiêm ngưỡng các bảo vật quốc gia chỉ qua vài cú nhấp chuột, góp phần lan tỏa mạnh mẽ giá trị di sản đến với cộng đồng.

Chính sự giao thoa giữa một không gian di sản trầm mặc và những ứng dụng công nghệ hiện đại đã tạo nên sức hấp dẫn mới cho Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, khẳng định vị thế của một thiết chế văn hóa hàng đầu, một điểm đến không thể bỏ lỡ cho những ai yêu mến lịch sử và văn hóa Việt Nam.