Số ca mắc viêm não mô cầu đang tăng gấp 6 lần cùng kì năm trước

Bệnh do vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitidis) là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm hàng đầu, có khả năng cướp đi sinh mạng của một người hoàn toàn khỏe mạnh chỉ trong vòng 24 giờ.

Đây là cảnh báo được các chuyên gia đưa ra tại buổi tọa đàm báo chí với chủ “Gánh nặng bệnh tật và những kiến thức cần biết trong phòng ngừa bệnh do não mô cầu xâm lấn” do Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) tổ chức tại TPHCM, ngày 3/11.

Diễn tiến nhanh và những hiểu lầm “chết người”

Theo thống kê, số ca bệnh tại Việt Nam trong năm 2025 đã tăng gấp 6 lần so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trở lại trong cộng đồng.

Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh vẫn còn chủ quan hoặc tồn tại những hiểu lầm nghiêm trọng, dẫn đến rào cản trong việc phòng bệnh cho con em mình.

TS.BS Nguyễn An Nghĩa - Phó khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM), cho biết, vi khuẩn não mô cầu có thể tấn công gây viêm màng não (chiếm hơn 50% trường hợp) hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp (5-20%).

Mối nguy hiểm lớn nhất của căn bệnh này là diễn tiến cực kỳ nhanh và các triệu chứng ban đầu rất dễ nhầm lẫn: 4-12 giờ đầu: Bệnh nhân chỉ có triệu chứng giống cảm cúm thông thường như sốt, khó chịu, đau họng; 12-15 giờ: Xuất hiện các dấu hiệu gợi ý nguy hiểm hơn như ban xuất huyết, đau cổ, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng; 15-24 giờ: Bệnh nhân có thể rơi vào lú lẫn, mê sảng, co giật, hôn mê và tử vong.

“Ngay cả khi được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn từ 10-20%. Những người sống sót (khoảng 1/5) phải đối mặt với các di chứng nặng nề vĩnh viễn như mất chi, điếc, tổn thương thần kinh, suy giảm trí nhớ”, BS Nghĩa nhận định.

Chính vì các triệu chứng ban đầu mờ nhạt, nhiều phụ huynh và ngay cả thanh thiếu niên thường chủ quan. Theo BS Nghĩa, đối tượng thanh thiếu niên đang trong giai đoạn sung sức nhất thường có tâm lý "lướt được", nghĩ rằng sốt một chút, ho một chút không sao. Một hiểu lầm phổ biến khác là "bệnh hiếm, chắc không xảy ra với mình", cho đến khi bi kịch thật sự ập đến.

Câu chuyện của anh Flavio Da Pozzo, cựu cầu thủ người Pháp có mặt tại sự kiện, là một minh chứng đau lòng. Anh mắc bệnh năm 17 tuổi với triệu chứng ban đầu như cảm cúm, nhưng chỉ vài giờ sau, cơ thể tím tái, hoại tử và anh buộc phải cắt bỏ một chân để giữ mạng sống.

"Phải chi em biết có thuốc ngừa cho sớm"

Dù bệnh nguy hiểm và để lại hậu quả bi thảm, tỷ lệ phòng bệnh tại Việt Nam vẫn chưa cao do nhiều rào cản và quan niệm sai lầm. Theo BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, nhiều phụ huynh có quan điểm rằng vaccine chỉ dành cho trẻ em dưới 5 tuổi. Họ không biết rằng thanh thiếu niên (nhóm tuổi có tỷ lệ mang vi khuẩn cao, đạt đỉnh 23,7% ở tuổi 19) là nhóm nguy cơ kép, vừa dễ mang mầm bệnh, vừa dễ mắc bệnh.

Nhiều người cũng nghĩ rằng con mình đã tiêm lúc nhỏ thì không cần tiêm nhắc lại nữa, trong khi miễn dịch sẽ giảm theo thời gian và các nhóm huyết thanh gây bệnh luôn thay đổi.

“Rất nhiều phụ huynh đã từng thốt lên rằng phải chi mà biết đến phòng ngừa sớm cho con. Thực tế, cốt lõi không phải là hiểu lầm mà là người dân còn thiếu kiến thức trong phòng bệnh. Bên cạnh đó, rào cản về kinh tế cũng khiến nhiều gia đình chần chừ”, BS Nghĩa thông tin.

Đồng quan điểm, BS Nghĩa cho rằng nhiều phụ huynh quan niệm rằng tiêm vaccine não mô cầu thì con họ sẽ bị não mô cầu, hoặc tiêm vào sẽ làm giảm miễn dịch của bé. Tuy nhiên, các vaccine não mô cầu không thể gây bệnh và cũng không ảnh hưởng tiêu cực đến hệ miễn dịch của trẻ.

BS Chính nhấn mạnh, một mũi vaccine là một sự đầu tư tiết kiệm nhất để giữ lại người thân yêu và tránh những chi phí điều trị lớn cùng gánh nặng di chứng về sau. Với một căn bệnh diễn tiến quá nhanh, thời gian vàng để cứu chữa là rất ngắn ngủi. Do đó, phòng ngừa chủ động bằng vaccine là chiến lược then chốt, hiệu quả nhất và an toàn nhất được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo.

Hiện nay, 6 nhóm huyết thanh chính gồm A, B, C, Y, W-135 và X là nguyên nhân gây ra hơn 90% ca bệnh não mô cầu trên toàn cầu. Trong đó, 5 nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu thường gặp gồm A, B, C, Y, W đã có vaccine phòng ngừa tại Việt Nam. Tiêm một loại vaccine không bảo vệ được khỏi các nhóm huyết thanh khác, do đó phụ huynh cần tham vấn y tế để tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine não mô cầu cho con em mình ở mọi lứa tuổi

“Người dân khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh càng sớm càng tốt. Cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường; thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc; tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm, BS Chính khuyến cáo.