Loạt cơ sở thẩm mỹ rao bán 'tế bào gốc xách tay', Bộ Y tế cảnh báo những rủi ro nghiêm trọng

Bộ Y tế vừa yêu cầu siết chặt quản lý, xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia đầu tiên để chặn đứng tình trạng này, bảo vệ người bệnh khỏi những “phép màu” rủi ro.

Chỉ cần gõ cụm từ “truyền tế bào gốc làm trẻ hóa”, hàng nghìn quảng cáo hiện ra: từ spa nhỏ, phòng khám thẩm mỹ đến cả những “viện điều trị quốc tế”, với cam kết “100% tế bào gốc xách tay Nhật – Hàn”, “trẻ ra mười tuổi”, “chữa được mọi loại bệnh mãn tính”.

Thế nhưng, đằng sau những lời mời gọi bóng bẩy ấy là một khoảng trống pháp lý và chuyên môn đáng sợ. Nhiều cơ sở xách tay sản phẩm gọi là tế bào gốc từ nước ngoài, không qua kiểm định, không rõ nguồn gốc, rồi truyền trực tiếp cho khách hàng. Có người bỏ ra cả trăm triệu đồng để “cấy tế bào tái sinh” mà không hề biết trong ống tiêm đó là gì.

“Các sản phẩm này hoàn toàn chưa được cơ quan nào của Việt Nam thẩm định chất lượng, không có quy trình bảo quản đúng chuẩn. Khi đưa vào cơ thể, rủi ro nhiễm khuẩn, phản ứng miễn dịch hay thậm chí rối loạn chức năng gan, thận là rất lớn", TS.BS Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) chia sẻ.

Bác sĩ Quang nhấn mạnh, không ít người dân vẫn mù mờ tin tưởng vào khái niệm “tế bào gốc” như một phép màu, trong khi nhiều nơi lợi dụng điều đó để trục lợi.

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế đang khẩn trương xây dựng “Bộ tiêu chuẩn chất lượng tế bào và sản phẩm từ tế bào”, dự kiến ban hành trong năm 2025.

Thứ trưởng Bộ Y tế, TS.BS Nguyễn Tri Thức khẳng định đây sẽ là bộ khung pháp lý đầu tiên, đặt nền móng cho toàn bộ hoạt động nghiên cứu, sản xuất và ứng dụng tế bào trong điều trị, nhằm ngăn chặn tình trạng thương mại hóa bừa bãi hiện nay.

“Bộ tiêu chuẩn này là nền tảng để chuẩn hóa quy trình, bảo đảm an toàn cho người dân, tránh những hệ quả nghiêm trọng trong tương lai", Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cho hay.

Theo kế hoạch, tiêu chuẩn sẽ áp dụng trước tiên trong nghiên cứu và ứng dụng lâm sàng, sau đó mở rộng cho điều trị. Bộ Y tế cũng sẽ tách bạch rõ giữa các cơ quan cấp phép, công nhận và kiểm định độc lập để đảm bảo khách quan, minh bạch.

Các chuyên gia y học tế bào cảnh báo, nếu không được kiểm soát, người dân có thể trở thành “chuột bạch” cho các thí nghiệm làm đẹp trá hình.

TS. Võ Thị Nhị Hà (Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo-Bộ Y tế) cho biết, việc “xách tay” tế bào gốc từ nước ngoài hoặc đưa bệnh nhân ra nước ngoài điều trị đều chứa rủi ro nghiêm trọng: "Các sản phẩm này không tuân thủ quy trình bảo quản, dễ biến đổi đặc tính sinh học. Nếu xảy ra tai biến trong quá trình truyền tế bào, việc xác định trách nhiệm gần như là không thể".

Trong khi đó, theo PGS.TS Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh, tế bào gốc là lĩnh vực mũi nhọn của y học hiện đại, nhưng nếu phát triển thiếu kiểm soát, “phép màu chữa bệnh” có thể trở thành con dao hai lưỡi.

“Muốn phát triển bền vững, Việt Nam buộc phải chuẩn hóa quy trình kiểm soát chất lượng và thiết lập hệ thống tiêu chuẩn quốc gia", ông Trung nói.

Việt Nam hiện chưa có luật chuyên ngành về tế bào gốc, nên Bộ Y tế đang tạm áp dụng Luật Khám bệnh, Chữa bệnh làm hành lang pháp lý cho nghiên cứu và thử nghiệm.

Bộ cũng đang tham khảo tiêu chuẩn quốc tế, quy định của WHO để xây dựng bộ khung tương thích, không hạ thấp tiêu chuẩn, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dân.

Bộ Y tế kỳ vọng, khi bộ tiêu chuẩn được ban hành, Việt Nam sẽ bước sang giai đoạn phát triển mới của y học tế bào, vừa khuyến khích nghiên cứu chính thống, vừa loại bỏ dịch vụ “tế bào gốc thần thánh” đang nở rộ.