Huy động nghệ nhân – nghệ sĩ vào trường học: Kết nối tài năng và vun đắp tâm hồn học trò
Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 khẳng định giáo dục nghệ thuật là một cấu phần quan trọng trong việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức Âm nhạc, Mỹ thuật như những môn “nghệ thuật thuần túy”, chương trình mới tích hợp yếu tố nghệ thuật vào nhiều môn học và hoạt động trải nghiệm khác, giúp các em phát triển đồng đều cả trí tuệ, cảm xúc, thể chất và kỹ năng xã hội.
Tuy nhiên, khi bước vào triển khai thực tế, đặc biệt ở bậc THPT, nhiều trường học đã gặp phải trở ngại lớn: Thiếu giáo viên chuyên ngành và cơ sở vật chất chưa đồng bộ. Ở nhiều địa phương, tổ hợp môn nghệ thuật không thể mở vì không đủ nhân lực giảng dạy, hoặc phải sắp xếp chắp vá khiến chất lượng chưa đạt yêu cầu.
Trong khi đó, nhu cầu học tập của học sinh về nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống ngày càng rõ nét, đòi hỏi giải pháp mang tính đột phá.
Nhu cầu học tập của học sinh về nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống ngày càng rõ nét, đòi hỏi giải pháp mang tính đột phá. Ảnh minh họa: LA
Trước thực trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai hàng loạt giải pháp: Điều động, biệt phái giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu; ký hợp đồng bổ sung giáo viên; tổ chức dạy học liên trường để sử dụng hiệu quả nhân lực hiện có.
Đặc biệt, lần đầu tiên Bộ này đưa ra chủ trương huy động nguồn nhân lực xã hội, bao gồm nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp và tình nguyện viên người nước ngoài, tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục, nhất là trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống.
Đây là hướng đi mới, không chỉ để giải quyết tạm thời tình trạng thiếu giáo viên mà còn mở ra cơ hội kết nối giữa nhà trường với đời sống thực tiễn, đưa những giá trị tinh hoa từ các lĩnh vực chuyên môn vào giáo dục.
Nếu như giáo viên chuyên ngành mang đến kiến thức sư phạm hệ thống thì nghệ nhân, nghệ sĩ lại đem theo trải nghiệm sống động, cảm xúc nguyên bản và câu chuyện từ thực tế nghề.
Một tiết Âm nhạc với sự hướng dẫn của nghệ sĩ từng biểu diễn trên sân khấu lớn sẽ giúp học sinh hiểu rằng đằng sau mỗi giai điệu là quá trình tập luyện khổ luyện và sáng tạo không ngừng.
Một giờ Mỹ thuật do họa sĩ dày dạn kinh nghiệm dẫn dắt sẽ mở ra cho học trò cách nhìn thế giới qua con mắt của người sáng tạo. Ngay cả giờ Thể dục, khi được hướng dẫn bởi vận động viên chuyên nghiệp, cũng sẽ trở thành bài học về kỷ luật, tinh thần đồng đội và ý chí bền bỉ.
Cô giáo Hiền, dạy Mỹ thuật tại một trường THCS ở phường Dương Nội, Hà Nội kể lại, khi mời một nghệ nhân gốm về dạy chuyên đề, học sinh không chỉ được học kỹ thuật tạo hình mà còn nghe những câu chuyện về làng nghề, về sự kiên nhẫn và tình yêu dành cho đất và lửa.
“Chính những câu chuyện ấy làm học trò nhớ lâu hơn và nuôi dưỡng tình yêu với bộ môn”, cô Hiền chia sẻ.
Khi nghệ nhân, nghệ sĩ bước vào lớp học, khoảng cách giữa “nghệ thuật” và “người học” được thu hẹp. Các tiết học trở nên sinh động, khơi gợi trí tò mò và thúc đẩy học sinh tự khám phá khả năng của mình.
Nhiều phụ huynh nhận thấy con mình không còn coi môn năng khiếu là “phụ”, mà bắt đầu trân trọng giá trị của nó. Học sinh hứng thú hơn, mạnh dạn hơn và biết cách thể hiện bản thân một cách sáng tạo, lành mạnh.
Em Nhất Anh, học sinh lớp 8 của Trường Chu Văn An, Hà Nội. Ảnh: NVCC
Dù chủ trương này mang tính đột phá, song để đi vào thực chất và bền vững, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng như:
Bổ sung nghiệp vụ sư phạm cho người giảng dạy: Nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên dù xuất sắc trong chuyên môn vẫn cần được tập huấn phương pháp sư phạm, kỹ năng quản lý lớp học và tâm lý học đường. Điều này đảm bảo bài giảng vừa giàu cảm xúc, vừa phù hợp lứa tuổi.
Xây dựng chương trình khung rõ ràng: Nhà trường cần phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo và đơn vị chuyên môn để thiết kế nội dung học phù hợp với chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông 2018, tránh tình trạng tiết học chỉ mang tính biểu diễn.
Cơ chế xã hội hóa minh bạch: Việc huy động nhân lực chất lượng cao cần đi kèm chế độ thù lao hợp lý và phương thức tài trợ rõ ràng, tạo điều kiện để hợp tác lâu dài. Có thể triển khai hình thức thỉnh giảng, dạy theo cụm trường, hợp tác với trung tâm văn hóa – thể thao để tối ưu hóa nguồn lực.
Đánh giá, phản hồi thường xuyên: Cần lấy ý kiến từ học sinh, phụ huynh và giáo viên để điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy, bảo đảm hiệu quả và sức hút của các giờ học nghệ thuật.
Có thể nói, giáo dục nghệ thuật không nhằm biến tất cả học sinh thành nghệ sĩ chuyên nghiệp, mà quan trọng hơn là bồi đắp khả năng cảm thụ, sự tinh tế và nhân cách giàu cảm xúc. Khi được học từ những người đang sống và sáng tạo trong nghề, học sinh hiểu rằng thành quả nghệ thuật là kết tinh của đam mê, kiên nhẫn và lao động nghiêm túc. Điều này hình thành ở các em thái độ trân trọng cái đẹp, biết nuôi dưỡng đam mê và sẵn sàng sáng tạo vì cộng đồng.
Em Nhất Anh, học sinh lớp 8 của trường Chu Văn An, Hà Nội sau buổi học vẽ dịp hè, với họa sĩ khách mời đã hào hứng chia sẻ: “Con hiểu rằng một bức tranh đẹp không chỉ cần khéo tay mà còn phải quan sát và kiên nhẫn. Giờ con mới thấy công việc của các cô chú vất vả và đáng quý như thế nào”.
Chủ trương huy động nghệ nhân, nghệ sĩ vào trường học thể hiện cho sự đổi mới tư duy quản lý giáo dục, từ chỗ chỉ dựa vào nguồn lực trong ngành, nay sẵn sàng mở rộng hợp tác để mang đến cho học sinh trải nghiệm phong phú và thực tiễn hơn. Khi được triển khai bài bản, đây không chỉ là giải pháp khắc phục thiếu hụt nhân sự mà còn là cách mở rộng chân trời, giúp thế hệ trẻ Việt Nam tiếp cận với tinh hoa văn hóa – nghệ thuật – thể thao ngay từ ghế nhà trường.
Một khi lớp học được “thổi hồn” bằng trải nghiệm sống động, học sinh sẽ không chỉ nhớ kiến thức, mà còn nhớ cảm xúc, câu chuyện và cảm hứng sáng tạo mà người thầy, dù là giáo viên hay nghệ sĩ đã trao. Đó chính là giá trị lâu dài mà giáo dục hướng tới: Không chỉ dạy kiến thức, mà còn nuôi dưỡng con người.
