Giải pháp tình thế giải quyết tình trạng thiếu giáo viên

Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, việc tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển giáo viên cần quá trình rà soát, triển khai theo các quy định. Trong bối cảnh đó, nhiều địa phương đưa ra giải pháp tình thế để đáp ứng đủ giáo viên dạy học cho năm học 2025 - 2026.

Điều động, biệt phái, dạy liên trường

Sở GD&ĐT Nghệ An vừa quyết định điều động 82 giáo viên tiếng Anh của 52 trường tiểu học tham gia dạy tiếng Anh liên trường theo hình thức dạy học trực tuyến. Những giáo viên này chủ yếu đến từ các trường khu vực thuận lợi như thành thị, xã trung tâm, đồng bằng như xã Đô Lương, Diễn Châu, Minh Hợp, phường Trường Vinh, Vinh Hưng, Vinh Phú, Thành Vinh. Đây là lần đầu tiên sở GD&ĐT điều động giáo viên tiếng Anh để hỗ trợ các trường tiểu học trên địa bàn toàn tỉnh nhằm hỗ trợ các nhà trường vì thiếu giáo viên.

Trước đó, Sở GD&ĐT Nghệ An đã điều động, biệt phái gần 900 giáo viên các cấp mầm non, tiểu học, THCS để giải quyết tình trạng thiếu giáo viên năm học 2025 - 2026. Tuy nhiên, qua rà soát, cấp tiểu học còn 23 trường chưa có giáo viên dạy tiếng Anh, tập trung chủ yếu ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, nhiều năm liền không có nguồn tuyển giáo viên tiếng Anh.

Để bảo đảm chất lượng dạy học trực tuyến, mỗi giáo viên tiếng Anh dạy liên trường sẽ phụ trách từ xa một lớp với 4 tiết/tuần. Hiệu trưởng 2 trường sẽ thống nhất thời gian học để phù hợp với chương trình dạy học, thời khóa biểu của trường và giáo viên. Quá trình phân công nhiệm vụ, các trường hạn chế bố trí giáo viên tiếng Anh kiêm nhiệm các công việc khác để ưu tiên tập trung chuyên môn dạy học.

Ông Phạm Xuân Hồng - Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Phà Đánh (Mường Xén, Nghệ An) chia sẻ, ở địa bàn vùng sâu, xa, nhiều năm nay trường chưa có giáo viên tiếng Anh. Vì vậy, khi được tăng cường giáo viên dạy trực tuyến giúp nhà trường bảo đảm các tiết tiếng Anh chính khóa. Nhà trường cũng chuẩn bị bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, đường truyền Internet… để tổ chức dạy học trực tuyến, bố trí giáo viên để phục vụ và quản lý lớp học.

Tương tự, tỉnh Tuyên Quang cũng bố trí giáo viên dạy liên trường trực tuyến với một số môn ở những trường vùng cao. Tại Trường THCS Thèn Phàng (xã Xín Mần, Tuyên Quang), Hiệu trưởng Nguyễn Thị Quỳnh Dư cho biết đang thiếu 2 giáo viên bộ môn Tiếng Anh và Vật lí.

Nhà trường báo cáo với Sở GD&ĐT, sau đó được Sở bố trí cho mượn trang thiết bị của một phòng trực tuyến để học sinh tham gia học các môn thiếu giáo viên. Tuy nhiên, về lâu dài, nhà trường mong muốn có đủ giáo viên trực tiếp các bộ môn để nâng cao được chất lượng dạy học. Việc thu hút giáo viên lên vùng cao dạy học rất khó, cần chính sách đãi ngộ tốt hơn đối với người dạy. Đối với các môn đặc thù, có thể tăng phụ cấp so với các môn học bình thường.

Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mậu Duệ B (xã Mậu Duệ) được Sở GD&ĐT Tuyên Quang bố trí giáo viên dạy cả trực tiếp và trực tuyến môn Tiếng Anh. Ông Nguyễn Ngô Tô Lịch - Hiệu trưởng cho rằng, giáo viên dạy bộ môn khác khi tham gia đứng lớp hỗ trợ cho môn đặc thù như Tiếng Anh khó bảo đảm chất lượng. Ở vùng cao, để thu hút cần có chính sách đãi ngộ tốt hơn nữa cho giáo viên như khi có học sinh giỏi hay chất lượng dạy tốt thì tăng lương trước thời hạn hoặc nâng ưu đãi kịp thời thì mới có thể giữ chân họ.

Cần cơ chế hợp đồng giáo viên

Ông Hà Duy Hòa - Hiệu trưởng Trường THCS&THPT Kháng Nhật (xã Tân Thanh, Tuyên Quang), cho biết: Năm học 2025 - 2026 trường thiếu 1 giáo viên môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, một môn đặc thù. Trước đó, trường từng thiếu 4 - 5 giáo viên các môn.

“Chúng tôi đã làm đơn đề nghị Sở GD&ĐT Tuyên Quang biệt phái giáo viên. Tuy nhiên, có những môn sở không biệt phái được nên tạo điều kiện cho nhà trường bằng giải pháp hợp đồng giáo viên 1/1. Chúng tôi thông báo rộng rãi, nhờ các đơn vị trường bạn phối hợp hỗ trợ nên đã lấp được khoảng trống này”, ông Hòa nói.

Quảng Ninh đang thiếu khoảng 4.000 nhân sự ngành Giáo dục, trong đó thiếu gần 2.200 giáo viên công lập và 500 người ở các trường tư thục. Bên cạnh đó nhiều giáo viên đi nghĩa vụ đang “mắc kẹt” tại một số địa phương vùng cao có đơn kiến nghị gửi tới UBND tỉnh, sau đó ngành đã vào cuộc giải đáp.

Để khắc phục phần nào tình trạng thiếu đội ngũ, ông Trịnh Đình Hải - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ninh cho biết, ngành Giáo dục tỉnh tiếp tục tăng cường tuyển dụng các giáo viên hợp đồng; bố trí các giáo viên dạy liên trường, liên xã, tăng giờ… Động viên, khuyến khích các giáo viên, trên tinh thần tự nguyện, thuyên chuyển đến các trường ở các đơn vị hành chính cấp xã khác đang có khó khăn về đội ngũ giáo viên.

Trước đó, để chuẩn bị cho năm học mới 2025 - 2026, Sở GD&ĐT Quảng Ninh và các xã, phường ở Quảng Ninh đã tuyển dụng nhiều giáo viên hợp đồng lao động. Trong đó, Sở GD&ĐT Quảng Ninh tuyển 71 hợp đồng lao động cấp THPT. Ở cấp xã, phường Bãi Cháy tuyển 21 hợp đồng lao động cho các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở; phường Mông Dương thông báo xét tuyển 32 hợp đồng lao động gồm 25 giáo viên và 7 nhân viên…

Tại Cần Thơ, ngành Giáo dục thành phố tiếp tục chỉ đạo các đơn vị thực hiện hợp đồng giáo viên trong thời gian chờ tuyển dụng biên chế. Tuy nhiên, địa phương này đang gặp khó trong cơ chế, kinh phí trả lương cho giáo viên dạy hợp đồng. Dù sử dụng nguồn hoạt động của trường để chi trả, nhưng thực tế kinh phí hoạt động của các trường học rất hạn hẹp. Nếu trường chỉ thiếu 1 - 2 giáo viên có thể chủ động được, nhưng trường hợp thiếu hụt số lượng lớn, đến 20 giáo viên thì nhà trường sẽ không thể chi trả.

“Nếu không giải quyết việc giao biên chế rạch ròi và cơ chế hợp đồng sẽ ngày càng khó khăn hơn cho các nhà trường”, bà Trần Thị Huyền - Quyền Giám đốc Sở GD&ĐT TP Cần Thơ cho biết.

Rà soát, đào tạo giáo viên tại chỗ

Theo Sở GD&ĐT TP Cần Thơ, sau hợp nhất với tỉnh Hậu Giang và Sóc Trăng (cũ), ngành Giáo dục thành phố có hơn 38.000 biên chế. Qua rà soát, thành phố còn thiếu hơn 2.500 giáo viên so với định mức quy định.

Bà Trần Thị Huyền cho biết thêm, từ đầu năm học 2025 - 2026, sở đã chỉ đạo các trường học, cơ sở giáo dục rà soát cơ sở vật chất, số lượng học sinh và số lớp cũng như đội ngũ giáo viên để xây dựng kế hoạch, triển khai đồng bộ, có hiệu quả việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày.

Theo lộ trình, năm học 2025 - 2026, 100% các trường tiểu học trên địa bàn thành phố thực hiện dạy học 2 buổi/ngày; riêng đối với cấp THCS và THPT, việc này tùy thuộc vào tình hình cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên từng trường.

Tương tự, tỉnh Cà Mau đang trong tình trạng thiếu gần 2.000 biên chế giáo viên, chủ yếu ở các bậc học mầm non, tiểu học và THCS. Dù hiện có hơn 24.200 cán bộ quản lý, giáo viên công tác, số lượng này vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, nhất là ở vùng sâu, xa.

Bên cạnh việc xây dựng kế hoạch bổ sung biên chế, ngành Giáo dục Cà Mau tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ hiện có. Triển khai đào tạo nâng chuẩn, bồi dưỡng chuyên môn cho hàng nghìn giáo viên, cán bộ quản lý; đặc biệt chú trọng giáo viên dạy môn tích hợp và ứng dụng công nghệ thông tin…

Theo ông Nguyễn Văn Nguyên - Giám đốc Sở GD&ĐT Cà Mau, để nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, ngành tập trung thực hiện 4 nhóm giải pháp như: Đào tạo nâng trình độ chuẩn cho giáo viên các cấp; Tăng cường bồi dưỡng thường xuyên; Đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn và tham mưu xây dựng đề án phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ngay sau đợt biệt phái và điều động dạy liên trường gần 1.000 giáo viên, Sở GD&ĐT Nghệ An đang xây dựng kế hoạch tuyển dụng hơn 1.000 biên chế để bổ sung cho các nhà trường. Ông Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết, việc tuyển dụng giáo viên cho thời gian tới sẽ đúng theo vị trí việc làm, ưu tiên trước vùng khó khăn, hạn chế vùng thuận lợi.

Trước khi tuyển dụng, ngành Giáo dục Nghệ An sẽ rà soát lại, ưu tiên tuyển dụng giáo viên, đặc biệt giáo viên môn mới theo Chương trình GDPT 2018, sau đó mới đến đội ngũ nhân viên, hành chính, y tế. Ngoài ra, sẽ xem xét những trường hợp đã hợp đồng lâu năm, sau đó mới tính toán đến hoàn cảnh và các yếu tố đặc thù khác.

Theo ông Lưu Tiến Hưng - Hiệu trưởng Trường Sư phạm, Trường Đại học Vinh, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW thể hiện sự đầu tư, quan tâm, tạo nhiều cơ hội đột phá trong giáo dục và đào tạo. Đi cùng đó, các cơ sở giáo dục đào tạo phải rà soát xác định lại tầm nhìn, sứ mạng, chiến lược phát triển của mình và xây dựng chương trình hành động phù hợp, sát với Nghị quyết 71. Trong đó tập trung vào các yếu tố cốt lõi là đội ngũ, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo.

Hiện nay, chương trình đào tạo sư phạm cần bám sát Chương trình GDPT 2018 để cung ứng nguồn giáo viên có chất lượng cao trong giai đoạn mới. Vì vậy, bên cạnh mã ngành truyền thống, trường mở thêm các ngành đào tạo giáo viên dạy môn học mới; có năng lực trình độ, kỹ năng đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện đại như đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học…