Giải pháp bảo vệ trẻ em trước hiểm họa trên không gian mạng

Hình minh họa trong Bộ Cẩm nang “Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng”

Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an cho biết, thời gian gần đây, các đối tượng phạm tội trên không gian mạng liên tục nhắm tới học sinh, sinh viên để lừa đảo, đe dọa, ép buộc các em và gia đình phải chuyển tiền.

Một trường hợp điển hình là học sinh N.T.G (Hà Nội), bị kẻ giả danh công an gọi điện yêu cầu “phối hợp điều tra” một vụ án lừa đảo 31 tỷ đồng. Đối tượng hướng dẫn G tải ứng dụng Zoom, gửi văn bản giả mạo, bật camera để thấy người mặc quân phục, mang súng và còng tay nhằm tạo niềm tin. Sau đó, chúng yêu cầu G giữ bí mật, chia sẻ màn hình, gửi ảnh thẻ sinh viên và chuyển tiền để "chứng minh vô tội".

Khi G nói không có tiền, nhóm đối tượng tiếp tục giả mạo thông báo học bổng, đánh vào lòng tin của gia đình để lừa chuyển tiền. Tổng số tiền bị chiếm đoạt lên tới 3 tỷ đồng.

Theo Công an thành phố Hà Nội, thời gian qua, các đối tượng xấu đã lợi dụng mạng xã hội Facebook, Zalo, Instagram, các ứng dụng hẹn hò Tinter, Litmarch, phòng chat “ảo”, Game online liên quân Mobile, PUBG, Free Fire để tiếp cận, nhắn tin làm quen với trẻ em.

Từ chủ đề học hành, sở thích cuộc nói chuyện được lái sang giới tính, tình dục và lôi kéo trẻ cùng xem phim, ảnh khiêu dâm trên mạng rồi dụ dỗ các em tự quay, chụp lại các hình ảnh khiêu dâm của bản thân.

Có trong tay hình ảnh, các đối tượng thực hiện hành vi “tống tiền” hoặc sẽ bán hình ảnh các em cho các đối tượng khác.

Một số đối tượng hứa hẹn chuyện tình cảm, thậm chí cho vay tiền, tặng quà với mục đích để dễ tiếp cận, gặp gỡ các em ở ngoài thực tế rồi thực hiện các hành vi xâm hại tình dục, có trường hợp còn dụ dỗ đưa sang nước ngoài.

Vào tháng 3/2025, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an Hà Nội nhận được trình báo của gia đình cháu T (16 tuổi) về việc cháu trò chuyện trong game với một đối tượng có nickname là K.

Qua trao đổi, K hứa hẹn cho cháu T tài khoản game với điều kiện cháu T phải gửi video tự quay không mặc quần áo. Sau đó đối tượng đã sử dụng video trên để đe dọa cháu T hàng ngày phải gửi video clip khiêu dâm cho đối tượng. Khi cháu T không đồng ý, đối tượng đã gửi video của cháu T cho bạn của cháu trên mạng xã hội để đe dọa và yêu cầu phải chuyển tiền.

Luật sư Hoàng Việt Hùng (Công ty Luật Uplaw) nhận định, mọi hành vi xâm hại đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ em, cả về thể chất lẫn tinh thần đều để lại hậu quả nghiêm trọng, lâu dài và khó khắc phục.

Đặc biệt, xâm hại tình dục trẻ em không chỉ gây tổn thương sâu sắc cho nạn nhân mà còn làm băng hoại các giá trị đạo đức, ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục của dân tộc. Đây là loại tội phạm đặc biệt nguy hiểm, gây bức xúc xã hội và đã được quy định nghiêm khắc trong Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, nội dung độc hại trên không gian mạng cũng gây tổn hại nghiêm trọng đến trẻ em, ảnh hưởng tới thể chất, cảm xúc, tâm lý, danh dự và nhân phẩm của các em.

Các nội dung này bao gồm: thông tin giả mạo, sai sự thật; cổ súy mê tín dị đoan, đồi trụy; hình ảnh bạo lực, kinh dị; hàng hóa, dịch vụ bị cấm; các trò chơi hoặc thử thách nguy hiểm và các thông tin trái với thuần phong mỹ tục, quy định pháp luật.

Một trong các mục tiêu của Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025” được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 830/QĐ-TTg ngày 1/6/2021 là đưa ra các giải pháp chủ động phòng ngừa, phát hiện các hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng; bảo đảm các điều kiện cần thiết để trẻ em được tham gia an toàn, lành mạnh trên môi trường mạng.

Bộ Cẩm nang “Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng” do Cục An toàn thông tin phát hành, với nội dung do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) và Tổ chức Cứu trợ Trẻ em Quốc tế tư vấn, đưa ra nhiều giải pháp thiết thực nhằm bảo vệ trẻ em khi sử dụng Internet.

Đó là, phụ huynh và giáo viên cần đồng hành, giám sát, hướng dẫn trẻ khi truy cập mạng, giúp các em nhận biết và tránh các rủi ro; cài đặt phần mềm bảo vệ và kiểm soát truy cập để ngăn trẻ tiếp cận nội dung độc hại.

Đồng thời, tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục về an toàn mạng, giúp trẻ hiểu rõ các nguy cơ và kỹ năng tự bảo vệ và khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, giao lưu bạn bè để cân bằng thời gian sử dụng Internet.

Để phòng ngừa những sự việc đáng tiếc, cơ quan Công an khuyến cáo phụ huynh cần kiểm soát chặt chẽ hoạt động trực tuyến của con em mình.

Cụ thể, cần thường xuyên kiểm tra danh sách bạn bè, hội nhóm trẻ tham gia trên mạng xã hội; giáo dục trẻ kỹ năng sử dụng Internet an toàn, như: không trò chuyện với người lạ, không chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh hay video nhạy cảm. Trẻ cũng cần được giải thích rõ về nguy cơ bị lợi dụng, tống tiền nếu chia sẻ các nội dung riêng tư.

Phụ huynh và nhà trường cần hướng dẫn trẻ tuyệt đối không gửi ảnh, video riêng tư dù với người quen hay người lạ; không cung cấp thông tin cá nhân như tên, địa chỉ, số điện thoại, trường học; cảnh giác với yêu cầu gọi video hoặc nhận quà tặng đáng ngờ. Đồng thời, cần tránh truy cập các đường link lạ, tệp đính kèm trong email, tin nhắn hoặc bài đăng có dấu hiệu bất thường vì có thể chứa mã độc hoặc lừa đảo.

Ngoài ra, cha mẹ, giáo viên nên thường xuyên cập nhật các thủ đoạn xâm hại trẻ trên không gian mạng để chủ động phòng tránh. Nếu nghi ngờ trẻ bị xâm hại, lừa đảo, cần dừng ngay mọi giao dịch, lưu giữ bằng chứng và trình báo cơ quan Công an gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.