Đề xuất sinh viên ngành y được hỗ trợ học phí, bố trí việc làm sau khi tốt nghiệp không khả thi
Bởi lẽ, đào tạo xét cho cùng là một dịch vụ xã hội, một thị trường lao động. Trường đại học công hay tư, trường đại học nước ngoài cũng đào tạo ra bác sĩ, để đào tạo ra bác sĩ đều cần chi phí cho công tác đào tạo, giảng dạy và nghiên cứu.
Đây là ý kiến của ông Phạm Văn Học, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc Hệ thống Y khoa Hùng Vương khi trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận trước đề xuất miễn học phí cho sinh viên ngành y.
Không đồng tình với đề xuất này, ông Học cho rằng đào tạo y khoa “về bản chất là một dịch vụ xã hội”, đòi hỏi nguồn lực lớn, dù thực hiện tại cơ sở công lập hay ngoài công lập.
Vì vậy, việc áp dụng cơ chế bao cấp học phí không những không phù hợp mà còn có thể tạo tác động ngược, ảnh hưởng đến động lực học tập và chất lượng đào tạo.
Ông Phạm Văn Học, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc Hệ thống Y khoa Hùng Vương. Ảnh: NVCC
Ông Phạm Văn Học nêu quan điểm: Thay vì miễn học phí, sinh viên sau tốt nghiệp sẽ được thị trường lao động “định giá”; bệnh viện sử dụng bác sĩ sẽ chi trả tương xứng theo trình độ, kết quả học tập. Với sinh viên khó khăn, Nhà nước đã có chính sách tín dụng; các trường có thể cho phép ký hợp đồng ghi nợ học phí. Khi bệnh viện tuyển dụng, đơn vị sử dụng có thể thanh toán lại chi phí này. Cách làm này, theo ông, vừa giảm rủi ro, vừa gắn trách nhiệm của người học.
Ông Học cũng lưu ý việc bao cấp học phí có thể phát sinh rủi ro như: Sinh viên bỏ học giữa chừng, chất lượng đào tạo suy giảm do giảm áp lực trách nhiệm.
“Khi sinh viên tự lo học phí, động lực rèn luyện, phấn đấu sẽ cao hơn; cơ hội việc làm và mức thu nhập sau tốt nghiệp cũng phản ánh đúng năng lực”, ông Học nhấn mạnh.
Theo ông Phạm Văn Học, đào tạo và việc làm là hai lĩnh vực khác nhau: Trường học đào tạo, còn bệnh viện quyết định tuyển dụng, sàng lọc dựa trên kết quả đầu ra.
Để nâng chất lượng bác sĩ, ông cho rằng cần hai giải pháp: Tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa trường công và tư; thiết lập bộ tiêu chuẩn đầu ra thống nhất do Hội đồng Y khoa Quốc gia quản lý, áp dụng cho mọi cơ sở đào tạo trong và ngoài nước. Việc cấp phép hành nghề cần dựa trên sát hạch độc lập, không phụ thuộc điểm đầu vào.
Việc cấp phép hành nghề cần dựa trên sát hạch độc lập, không phụ thuộc điểm đầu vào. Ảnh: NVCC
Về lo ngại điểm chuẩn ngành y có xu hướng giảm trong một số năm, ông Học cho rằng điểm đầu vào không phản ánh đầy đủ chất lượng đào tạo; quan trọng nhất vẫn là chuẩn đầu ra và kỳ sát hạch hành nghề. Người học không đạt tiêu chuẩn sẽ không được hành nghề, qua đó bảo đảm chất lượng đội ngũ.
Theo đánh giá của Bộ Y tế, dù tỷ lệ bác sĩ trên dân số đã cải thiện, nguồn nhân lực y tế cơ sở vẫn phân bố chưa đồng đều, trong khi nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe Nhân dân ngày càng cao.
Do đó, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị các chính sách mới cần vừa bảo đảm tính đột phá, vừa phù hợp thực tiễn, hài hòa giữa mở rộng nguồn đào tạo và nâng cao chất lượng đội ngũ, hướng tới mục tiêu xây dựng hệ thống y tế vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn mới.
Tại phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đột phá trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; đồng thời xem xét chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, nhiều ý kiến đại biểu tập trung vào nội dung phát triển nhân lực ngành y.
Đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) cho rằng, dự thảo Nghị quyết mới đề cập chính sách đào tạo sau đại học ở một số chuyên ngành, trong khi các giải pháp mang tính đột phá, dài hạn nhằm tạo nguồn nhân lực y tế “từ sớm, từ xa” chưa được làm rõ.
Nhân lực y tế vẫn là yếu tố then chốt quyết định chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Ảnh: NVCC
Theo đại biểu, nhân lực y tế vẫn là yếu tố then chốt quyết định chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng; tuy nhiên, nhân lực tuyến cơ sở hiện chưa đáp ứng yêu cầu, chưa đủ sức hấp dẫn để đội ngũ bác sĩ gắn bó, phát triển chuyên môn.
Dẫn số liệu của Bộ Y tế, đại biểu Trần Khánh Thu cho biết cả nước hiện có 214 cơ sở đào tạo nhân lực y tế; năm 2024 có gần 11.300 bác sĩ tốt nghiệp. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng nhân lực chỉ đạt 2,33% trong 10 năm, thấp hơn nhiều so với yêu cầu đặt ra trong Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực y tế giai đoạn 2011–2020. Tổng nhân lực ngành y khoảng 431.700 người, thiếu gần 200 nghìn người so với quy hoạch.
Trong khi đó, điểm chuẩn ngành y luôn thuộc nhóm cao nhất nhiều năm, thời gian đào tạo dài, học phí tăng do cơ chế tự chủ gây áp lực lớn cho người học; chi phí này vượt khả năng của nhiều gia đình có thu nhập trung bình hoặc trung bình thấp.
Từ thực tế đó, đại biểu Trần Khánh Thu đề xuất bổ sung đối tượng sinh viên bác sĩ y khoa tại các cơ sở đào tạo công lập vào diện được ngân sách nhà nước hỗ trợ học phí. Theo đại biểu, nếu có cơ chế ràng buộc sinh viên sau khi tốt nghiệp trở về công tác theo phân công của Nhà nước, chính sách này sẽ góp phần tạo nguồn bác sĩ ổn định cho vùng sâu, vùng xa, khu vực thiếu hụt nhân lực.
