Dự đoán về “thập kỉ hùng mạnh cuối cùng” của Trung Quốc: Liệu nền kinh tế thứ 2 thế giới đã đánh mất cơ hội vàng để vượt qua Mỹ?

Mô hình tăng trưởng của Trung Quốc

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người của Trung Quốc, được điều chỉnh theo lạm phát, đã tăng từ 293 USD năm 1985 lên hơn 12.000 USD vào năm 2021. Các yếu tố bao gồm nhân khẩu học, xuất khẩu và đầu tư vốn đã biến điều kỳ diệu kinh tế này thành hiện thực.

Dân số rất đông của Trung Quốc - vốn là quốc gia đông dân nhất thế giới cho đến khi bị Ấn Độ vượt qua gần đây - đóng vai trò là nguồn lao động giá rẻ để sản xuất lượng hàng hóa xuất khẩu với số lượng khổng lồ. Trong khi đó, chính phủ Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng để hỗ trợ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu này và nâng cao mức sống người dân.

Tuy nhiên, nền kinh tế Trung Quốc đã chuyển từ mô hình tập trung xuất khẩu sang mô hình dựa trên nợ và lấy người tiêu dùng làm trọng tâm trong những năm gần đây. Mô hình này hiện đang gặp rủi ro. Tính đến tháng 7, xuất nhập khẩu của Trung Quốc đã giảm nhanh hơn dự kiến do nhu cầu yếu đi.

Căng thẳng thương mại gần đây của Trung Quốc với Mỹ, bắt đầu dưới thời chính quyền tiền nhiệm và tiếp tục dưới thời Tổng thống Joe Biden, đã phá vỡ mối quan hệ thương mại không thể thiếu đối với “phép màu” kinh tế trong khoảng 4 thập kỷ qua.

Trong khi đó, theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, tiền lương đang tăng lên nhanh chóng, do đó thu hẹp khoảng cách giữa người lao động Trung Quốc và các đối thủ ở các thị trường khác. Do đó, Trung Quốc báo cáo rằng xuất khẩu của họ đã giảm 14,5% so với cùng kỳ năm trước, tính đến tháng 7. Đầu năm nay, Bắc Kinh cho biết nền kinh tế nước này chỉ tăng trưởng 3% vào năm 2022, tốc độ chậm nhất kể từ giữa những năm 1970, không tính năm 2020 - năm đầu tiên có dịch Covid.

Dù GDP của Trung Quốc đã tăng lên 5% vào năm 2023 nhưng những rắc rối tiềm tàng của nước này vẫn chưa dừng lại ở đó.

Trung Quốc không những không còn là quốc gia đông dân nhất thế giới; trên thực tế, dân số đang giảm và theo ước tính của Liên Hợp Quốc, dân số của đất nước có thể giảm xuống dưới 1 tỷ vào năm 2080 và sau đó là dưới 800 triệu vào năm 2100.

Mối đe dọa lớn nhất đối với triển vọng kinh tế của Trung Quốc được cho là việc người dân nước này rất coi trọng bất động sản. Theo truyền thống, tài sản được coi là cách an toàn nhất để tiết kiệm và bảo vệ vốn ở Trung Quốc. Hiện nay, bất động sản nhà ở và thương mại chiếm tới 25% nền kinh tế đất nước. Giá nhà lao dốc và sự thất bại của các nhà phát triển nổi tiếng như Evergrande có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng nợ.

Ý nghĩa toàn cầu

Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã mang lại cho nước này ảnh hưởng lớn đối trên thế giới trong những thập kỷ gần đây. Do đó, nếu tăng trưởng này chững lại, cả thế giới sẽ chứng kiến nhiều tác động, kể cả đối với các quốc gia có nền kinh tế lớn mạnh như Mỹ. Việc Trung Quốc có thể vượt Mỹ để trở thành nền kinh tế mạnh mẽ nhất thế giới không vẫn còn là dấu hỏi lớn.

GDP bình quân đầu người của Mỹ là khoảng 80.410 USD, cao gấp 6 lần so với Trung Quốc. Nền kinh tế tăng trưởng 2,1% trong quý gần đây nhất và dự kiến tăng trưởng sẽ duy trì ổn định cho đến năm 2033. Đồng đô la Mỹ vẫn thống trị giao dịch và thương mại quốc tế, trong khi quốc gia này chỉ chiếm 12,4% hoạt động kinh tế toàn cầu.

Rất khó để dự đoán tương lai của nền kinh tế Mỹ hoặc Trung Quốc. Nhưng những thay đổi đột ngột về kinh tế hoặc những đột phá về công nghệ sẽ làm thay đổi cục diện. Trung Quốc vẫn có thể có cơ hội vượt qua đối thủ lớn nhất của mình. Dù vậy, dựa trên những dự đoán hiện tại, điều này có vẻ khó xảy ra. Trước những thay đổi này, các nhà đầu tư trên khắp thế giới sẽ cần chuẩn bị cho viễn cảnh một thế giới mà Trung Quốc không còn giữ được tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ như nhiều năm qua.